In respectvol gevecht met de architect

Sikkema: inspirerend opdrachtgever

Charlotte Schneider

Zijn tijd bij de UU is Sikkema goed bevallen. "Bijna elke week had ik wel het gevoel van 'Wat fantastisch dat ik dit mag doen'", vertelt hij. Maar natuurlijk waren er ook enkele tegenslagen. Zo viel bijvoorbeeld de aanbesteding van de nieuwe bibliotheek behoorlijk tegen; de offertes vielen veel te hoog uit. "Gelukkig is het door bezuinigingen en aanpassingen aan het budget toch nog goed gekomen", vindt Sikkema. "Maar het was wel een onaangename periode."

Maar de carrière van Sikkema staat verder vooral in het teken van glansrijke gebeurtenissen. Drie UU-gebouwen - het Universiteitsmuseum, het Educatorium en de Basketbar - wonnen de 'Rietveldprijs voor Architectuur'. De universiteit werd dankzij Sikkema onlangs ook genomineerd voor 'De Gouden Piramide 2004', de Rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap. Helaas ging de UU er niet met de hoofdprijs vandoor, maar de nominatie op zich was al een bijzondere erkenning.

De rol van opdrachtgever zit Sikkema in het bloed. In Delft werd hij opgeleid tot bouwkundige, maar al tijdens zijn studie besefte hij dat zijn capaciteiten meer bij het aansturen van het bouwproces lagen. Ook signaleerde hij toen een gebrek aan goede opdrachtgevers. "Ik snapte er niets van", zegt Sikkema. "Mijn studiegenoten ontwierpen echt de prachtigste dingen, maar om mij heen zag ik vooral lelijke gebouwen." Deze twee factoren zorgden ervoor dat Sikkema zich toelegde op het opdrachtgeverschap.

En dat deed hij met veel toewijding. "Het allermooiste aan deze functie vind ik het aangaan van de creatieve dialogen met architecten. Voorstellen die de architecten doen, zijn heus niet heilig. Bestrijden kan best, mits dat met respect gebeurt. Juist als je geen compromis aangaat, maar in een soort gevecht belandt en elkaar opjut, krijg je het beste resultaat. Dat wordt dan beter dan wat ikzelf of de architect alleen had kunnen doen."

Goede resultaten waren inderdaad volop waarneembaar in De Uithof de laatste jaren. De logge grijze gebouwen zijn naar de achtergrond verdreven en glimmende hypermoderne gebouwen sieren nu het beeld van de Utrechtse campus. Met de nieuwe HOV-lijn wordt spoedig een begin gemaakt en nieuwe winkels en broodjeszaken zorgen voor meer gezelligheid. Toch heeft Sikkema nog wel een wens voor de toekomst: "Er moet nog iets gebeuren aan de recreatiemogelijkheden in de buitenruimte. De directe omgeving van de gebouwen kan een stuk aantrekkelijker worden gemaakt." Voordat hij definitief vertrekt, wil Sikkema dit verfraaiingproces nog graag een eindje op weg helpen.

De top 7

"Er zijn ontzettend veel indrukwekkende gebouwen op De Uithof te vinden," zegt Sikkema. Het lukt hem maar net niet om zich tot zeven favorieten te beperken.

De Faculteit van Economie en Management van de HvU (1995)

"Dit was het eerste gebouw op de Uithof met een heel andere signatuur. Dit komt omdat architect Mecanoo door het nieuwe stedenbouwkundig plan van Art Zaaijer gedwongen werd om heel compact bouwen en alle hoekpunten van de kavel te benutten. Hierdoor ontstonden bijvoorbeeld de prachtige patio's die de faculteit een bijzondere belevingswaarde geven."

Het Educatorium (1997)

"Dit gebouw heeft een opvallende identiteit, iets waar studenten trots op kunnen zijn. Ik denk dat het goed is voor het studieklimaat als studenten zich op een bepaalde manier verbonden voelen met de universiteit. In 1995 werd de rol het Ministerie van Onderwijs ingeperkt en werd de UU zelf verantwoordelijk voor de huisvesting. Hierdoor werd het mogelijk om een dergelijk gebouw met zo'n bijzondere uitstraling neer te zetten."

Het Minnaertgebouw (1998)

"Als mensen De Uithof binnenkomen en het Minnaertgebouw zien, zijn ze in eerste instantie vooral verwonderd. Verwondering is de basis van kennis en inzicht. Emotioneel gezien is het Minnaert een warme plek. De hal met water spreekt veel mensen aan en door de opmerkelijke verschillen tussen warm en koud, donker en licht en hard en zacht worden alle zintuigen geprikkeld. Het mooie van dit gebouw zit hem ook in het ecologische element: de WC's worden bijvoorbeeld doorgespoeld met regenwater."

Café The Basket (2003)

"De Basketbar is buitengewoon scherpzinnig ontworpen. Het ziet er misschien simpel uit, maar er is wel degelijk goed over nagedacht. Er is intimiteit gecreëerd door het gebouw iets in de grond te laten zakken. Tegelijkertijd zorgen de grote glaspuien er voor dat het gebouw typerend is voor de 21ste eeuw en dat het - door het uitzicht op de grote gebouwen - echt hoort bij De Uithof. Het basketbalveld op het dak is origineel en functioneel; door de ruimtelijke werking wordt het Van Unnikgebouw gereduceerd tot een menselijke maat."

De Universiteitsbibliotheek (2004)

"De UB is het hart van de universitaire campus. Het knappe van dit ontwerp is dat het gebouw ondanks de enorme grootte toch heel veel intieme plekken heeft. De boekendepots die als wolken in het gebouw hangen, zorgen voor een leer- en studeercentrum waar de studenten zich goed voelen. Ook als er in de toekomst misschien geen boeken meer zijn, zal dit een belangrijke ontmoetingsplek blijven."

Het Hijmans van den Bergh gebouw (medio 2005)

"Dit gebouw vormt de 'hoeksteen' van het UMC-complex. De entree op de hoek is gericht op de andere universitaire gebouwen in de Uithof en zorgt op die manier voor een koppeling tussen de universiteit en het ziekenhuis. De grote lichtschachten in het gebouw zorgen voor een aantrekkelijke ruimtelijkheid."

De Energiecentrale (eind 2005)

"Deze centrale zal straks de elektriciteit van de hele universiteit gaan verzorgen; dit geeft de UU een extra vorm van onafhankelijkheid. Het gebouw om de gasmotoren en generatoren is eigenlijk niet veel meer dan een regenjas. Het hoeft zich niet te verstoppen, want het voegt zich architectonisch heel goed met de centrale die er al heel lang staat."

En dan nog het meest lelijke gebouw in de polder:

Centrumgebouw Noord (1975)

"Ik zou blij zijn als die vleugel over de weg een keer gesloopt wordt. Dit zal nooit een echte verbindingsroute worden. Bovendien is de entree onder de loopbrug miezerig en tochtig."