Robot helpt bij verwijderen tumor
Utrechtse chirurgen en neurochirurgen hebben voor het eerst een zenuwtumor verwijderd met behulp van een operatierobot. Sinds 2000 beschikt het Universitair Medisch Centrum Utrecht over deze robot en het apparaat wordt geregeld ingezet voor operaties in onder meer de buik, maag en darmen.
Opereren via een robot komt voort uit de wens van chirurgen om ingrepen in het lichaam te kunnen verrichten zonder daarvoor grote snedes te maken. Patiënten herstellen veel sneller van twee snedes van ongeveer één centimeter dan van een operatie waarbij de hele borstkas opengehaald is. De eerste oplossing daarvoor is opereren met lange rechte instrumenten die door buisjes via een kleine snee in het lichaam gebracht worden. Aan het einde van de instrumenten zitten chirurgische gereedschappen en door één van de buisjes gaat een camera. Het nadeel van deze manier van opereren, is dat de chirurg de operatieplek alleen op een monitor ziet, hij ziet dus geen diepte. Verder zijn de manipulatie-mogelijkheden zeer beperkt met gereedschappen aan het einde van een lange buis.
De robot heeft deze problemen niet. Door gebruik te maken van twee camera’s creëert de robot een driedimensionaal beeld. Verder zijn de armen van de robot uitgerust met een soort mechanische ‘polsen’. De handelingsvrijheid van de robotarmen benadert daardoor die van menselijke handen. De opererende chirurg zit in een cockpit waar hij het beeld van de camera’s ziet en waar hij door middel van twee joysticks de robot-armen bestuurt. Zo’n robot-operatie waarbij slechts kleine snedes gemaakt hoeven worden, heet in medische termen een ‘kijk-operatie’. Dat is wat anders dan een kijkoperatie in bijvoorbeeld de knie waarbij niet geopereerd wordt. In Utrecht worden inmiddels zo’n tachtig robot-operaties per jaar gedaan.
Het is technisch gezien niet noodzakelijk dat de chirurg in zijn cockpit zich op dezelfde plaats bevindt als de patiënt en de robot. Telechirurgie heet het als een arts op afstand een operatie verricht. Bij wijze van proof of principle is in 2001 al een telechirurgische operatie uitgevoerd. Een Franse chirurg bestuurde vanuit New York een robot die bij een patiënte in Straatsburg de galblaas verwijderde. Een zeer snelle internetverbinding verbond de artsen met de robot. ‘Deze operatie legt de basis voor de globalisering van chirurgische ingrepen’, claimde de arts destijds.
Ruurda bekijkt het wat nuchterder. “Het heeft geen zin. Er zijn genoeg chirurgen op de wereld. Waarom zou een chirurg in New York een relatief makkelijke operatie bij een patiënt in Timboektoe verrichten? Op plaatsen waar wel chirurgen nodig zijn, hebben ze geen behoefte aan geavanceerde kijkoperaties. Daar zijn artsen nodig voor het grovere werk, snel een abces opensnijden of een wond hechten.”