Sabbatical leave: een verfrissende kijk in de keuken van een andere universiteit

Sabbatical leave: een verfrissende kijk in de keuken van eenandere universiteit

"Ik beveel het iedereen aan. Ik heb het ervaren als eenverfrissende periode. Het is nuttig om in de keuken van een andereuniversiteit te kijken. Niet alleen vanwege de inhoud van hetonderzoek, maar ook om te zien hoe zo'n faculteit daar draait.Iedere faculteit heeft zijn eigen werkcultuur. Die kan verfrissendzijn, maar ook verstikkend. Een tijdje ergens anders werken, levertdaarom een verbreding van je blikveld op. Op alle fronten."

Prof.dr. Roel Snieder is een warm pleitbezorger van desabbatical leave, het buitengewoon verlof voor wetenschappelijkedoeleinden. De hoogleraar seismologie verbleef in 1997 zevenmaanden op de Colorado School Mines in Amerika.

Weinig mobiel

Er bestaat (nog) geen centraal beleid voor de wetenschappelijkesabbatical leave. De faculteiten hebben veel vrijheid om dit zelfin te vullen. De aanvragen ervoor worden inhoudelijk getoetst doorde decaan van de faculteit. Sinds vorig jaar is in de facultaireADV-regeling opgenomen dat wetenschappers ADV-dagen kunnen opsparenvoor hun sabbatical verlof. De faculteiten kunnen wetenschappersbovendien premies in tijd en geld uitkeren. Veel faculteiten moetendeze regeling nog uitwerken.

Prof.dr. Adriaan Buijs - directeur van het Subatomair Instituut- gaat waarschijnlijk binnenkort met sabbatical leave. "Niet eensabbatical in de traditionele zin van het woord", zegt hij. "Wantdan ga je een jaar heel wat anders doen dan je normaal doet. Ik benvan plan om naar Genève te gaan waar een experiment wordtverricht aan een versneller. Onderzoek dat in het verlengde ligtvan het onderzoek in onze vakgroep." Volgens Buijs makenNederlandse wetenschappers veel minder gebruik van de traditionelesabbatical dan bijvoorbeeld Amerikaanse onderzoekers. "Daar bestaatmeer de traditie om er eens in de zeven jaar tussen uit te gaan omdingen te doen die niet met je dagelijkse werk te maken hebben."Ook Snieder ziet weinig wetenschappers naar het buitenland gaan."Nederlanders zijn niet zo mobiel. Het is niet zo gebruikelijkhier. Je ontmoet daardoor weinig collega's die zeggen: 'laat diekans niet lopen'. De universiteit promoot het bovendien te weinig",vindt hij.

Gevaar

"De meerwaarde voor de universiteit van eentraditionelesabbatical valt niet moeilijk te beargumenteren", zegt Buijs. "Deuniversiteit is een plaats waar onderzoek wordt gedaan aan de grensvan de kennis. Natuurlijk weten wij in Nederland veel, maar in hetbuitenland is ook veel kennis. Dus als een wetenschapper daarheengaat om eens te kijken hoe men daar iets doet, dan is dat heelnuttig voor de universiteit. Stel dat ik ga kijken of ik iets aanhoge energie astro-fysica met neutrino's kan doen. Een vakgebiedwaar ik weinig van afweet. Maar wat misschien voor onzeuniversiteit interessant zou kunnen zijn. De beste manier om daariets over te leren is om te stoppen met datgene wat je aan het doenbent en weg te gaan. Daar leren hoe het gebeurt, terugkomen eneventueel iets nieuws gaan doen. Het gevaar bij faculteiten isnamelijk juist dat wetenschappers de rest van hun carrièreblijven doen waar ze toch al mee bezig zijn."

Ook Rob Cozzi, adviseur personeel en organisatie bij hetUniversitair Strategisch Programma, wijst op dat gevaar. "Waarwetenschappers nogal eens een handje van hebben is superspecialistte worden en daaraan vervolgens de conclusie te verbinden: de enigeplek waar ik kan werken is de plek waar ik nu zit." Een anderbelang van de universiteit is 'de mobiliteit te organiseren' doormedewerkers in de gelegenheid te stellen ergens anders te gaanwerken als ze dat willen", zegt Cozzi. De beleidsadviseur pleitervoor in de toekomst de sabbatical ook een plaats te geven in deloopbaanontwikkeling van het ondersteunend personeel.

Vertrouwen

Volgens Cozzi kun je het nut van een sabbatical overigens maarten dele zichtbaar maken, "Je moet ook vertrouwen hebben dat iemandeen jaar iets gaat doen dat een wezenlijke bijdrage levert aan watde universiteit nodig heeft. En een stap voorwaarts zet in zijn ofhaar persoonlijke ontwikkeling. Je kunt niet na een jaar het hoofdopen maken om te bekijken wat iemand er beter van geworden is."

Decanen en leden van het college van bestuur worden na hunbestuurlijke jaren met een sabbatical in de gelegenheid gesteld omhun wetenschappelijke carrière weer op te pakken. Een van demensen die hiervan gebruik maakt is prof.dr. Jan van Leeuwen. Hijbekleedde de afgelopen vijf jaar de functie van decaan bij defaculteit Wiskunde en Informatica. Van Leeuwen ziet er echter vanaf om in het buitenland met sabbatical te gaan. "Ik neem geenafstand van mijn taken bij het instituut", zegt de voormaligedecaan die zich wel voorlopig vrijgesteld weet van onderwijstaken."Ik benader het verschijnsel opfrisverlof op een nuchtere manier.Ik denk met korte bezoeken aan een aantal instituten genoegimpulsen te krijgen op mijn vakgebied. Ik ben genoeg in hetbuitenland geweest. Verder heb ik gedurende mijn decanaat mijncontacten op wetenschappelijk gebied kunnen bijhouden. Dat maakthet gemakkelijker om de draad weer op te pakken."

Olaf Stomp

Sabbatical leave

Voor het sabbatical verlof is de meerjaren spaarvariant in deadv-regelingen te gebruiken. In minimaal 3 en maximaal 5 jaarkunnen jaarlijks 7 dagen adv worden opgespaard voor een langdurige,aaneengesloten verlofperiode. De duur van het aaneengeslotenlangdurige verlof is tenminste gelijk aan het adv-verlof dat in degekozen periode is gespaard. De werkgever verleent bij opname vanhet opgespaarde verlof voor een sabbatical leave een premie in tijden/of geld. Onder het sabbatical leave wordt verstaan een langereverlofperiode, waarin de werknemer algemeen of gericht aandachtbesteedt aan de eigen employability, maar er moet ook sprake zijnvan bedrijfsbelang. De werkgever en werknemer komen vooraf opindividuele basis overeen:

- de wijze van invulling en opname van het verlof;

- de duur;

- de hoogte van de toe te kennen premie;

- eventuele nadere voorwaarden.

In het lokaal overleg kunnen nadere afspraken gemaakt wordenover criteria voor de toepassing van deze modaliteit en voor debandbreedten die voor eventuele toe te kennen premies in tijd en/ofgeld worden gehanteerd. Dat is (nog) niet gebeurd. Sommigefaculteiten hebben zelf een lokale uitwerking van de regels met hunpersoneelgeleding van de faculteitsraad afgesproken.