Student en fiets

Michiel Slütter

Zo'n 25.000 fietsen-diefstallen in de binnenstad perjaar

Een verkapt Witte Fietsenplan

De aanblik van de gemiddelde roestige studentenfiets doetfietsenhandelaar Wim Kok pijn aan zijn ogen. "Dit is geen fietsmaar een ijzeren vervoermiddel. Eigenlijk zou elke fiets net alseen auto een APK-keuring moeten ondergaan. Dan kun je de remwegmeten. En kijken of de verlichting werkt. Van auto's accepteren wetoch ook niet dat die in de straat staan zonder een wiel, dak ofportier? Eigenlijk zou een fietser, net als andere weggebruikers,een rijbewijs moeten halen."

Voorlopig kan Kok alleen nog maar dromen van zijn ideale stadvol goede en veilige fietsen. De realiteit is dat in defietsenrekken en op de fietspaden vooral oude roestbakken te vindenzijn. Studenten zijn niet geneigd veel geld in een fiets teinvesteren, die toch weer snel wordt gejat.

"Ik ga er van uit dat ik mijn fiets binnen een paar maandenkwijt ben", zegt Rosanne Burger berustend. Dit jaar begint ze metde studie Psychologie. Haar fiets heeft ze van een leraar van haarmiddelbare school gekregen. Vrienden die al langer in Utrechtwonen, hebben haar al gewaarschuwd dat een fiets in Utrecht eentijdelijk bezit is. Wanneer je je fiets kwijt raakt, steel je ereen terug of koop je een oud barrel van een junk voor eentientje.

"Het is eigenlijk een verkapt witte fietsenplan", zegt BjornVlaskamp, student Psychologie. "Voor een tientje heb je voor eenhalf jaar een fiets en een ander is weer voorzien vangenotsmiddelen." Hij heeft er geen moeite mee een fiets te kopenvan een junk.

"Ik steel zelf geen fietsen, dat is me iets te direct. In hetbegin ben jebang dat de eerste eigenaar je zal zien. Maar na eentijdje ben je die angst kwijt. Als je naar een fietsenhandel gaat,ben je al gauw honderd gulden kwijt voor een fiets. Ik heb daargeen geld voor en als je fiets gestolen is, moet je toch een fietshebben."

Andere studenten zien ook geen kwaad in het kopen van gestolenfietsen. "Het is niet zo dat je bewust een gestolen fiets koopt,zo'n fiets komt je aanwaaien. Je stapt dronken uit de kroeg eniemand biedt je een fiets aan. Ik heb nu trouwens al negen maandengeen fiets meer, omdat die toch gestolen wordt", zegt Marieke dieAlgemene Letteren studeert.

Niet iedere student lapt de wet aan zijn laars. Bastiaan van derGiessen, student Natuurkunde: "Het is heling en misdadig om eenfiets te kopen, waarvan je weet dat die gestolen is. Ik heb nooitin de verleiding gestaan om een fiets van een junk te kopen. Maarik word niet boos op mensen die dat wél doen. Dan kan ik meblijven opwinden."

Kok wil niet schouderophalend overgaan tot de orde van de dag.Bij politie en justitie voert hij al jarenlang een lobby om defietsendiefstal aan te pakken. En ook bij gemeenteraadsleden enwethouders staat hij regelmatig op de stoep. De vorige Utrechtsewethouder van Verkeer, Hugo van der Steenhoven, nu Tweede Kamerlidvoor GroenLinks, heeft hem plechtig beloofd in Den Haag te lobbyenvoor een krachtige aanpak van de fietsendieven.

Kok is sinds kort geen roepende in de woestijn meer. De politieis begonnen met een actie. "De laatste jaren steeg het aantalaangiftes sterk. Vorig jaar zelfs met honderd procent", zegtbrigadier Hans van Dijk van de Utrechtse politie. Reden genoeg omde stelers en de helers aan te pakken. "We weten dat maaréén op de vijf slachtoffers van een fietsendiefstalaangifte doet. Als je het aantal aangiftes met vijf vermenigvuldigdkomt dat neer op zo'n 20 tot 25.000 gestolen fietsen in debinnenstad per jaar. Het meest opvallende is dat de omzet van defietsendieven vooral in de maanden augustus en september sterkstijgt. De prijs gaat in die periode dan ook omhoog van gemiddeldtwaalf gulden tot zo'n 25 gulden."

De dieven spelen in op de toestroom van eerstejaars, die eengoedkoop fietsje willen. De politie kent de vaste fietsendieven."Het zijn er minder dan twintig. De meesten zitten in het'gebruikerscircuit'. Ze maken telkens een rondje. Ze stelen eenfiets, rijden daarmee rond en verkopen die weer in de binnenstad.En daarna jatten ze de volgende fiets."

Dit voorjaar is de politie in samenwerking met justitie begonnenom deze groep fietsaanbieders aan te pakken. Voor elke fiets,waarvan de politie hard kon maken dat die gestolen was, eiste deOfficier van Justitie twee weken. De rechter volgde grotendeels deeis en één van de grootste dievenmoet binnenkort een halfjaar achter slot en grendel. "We hebben begrepen dat hij de stad alheeft verlaten. Het aantal aangiftes daalde gelijk toen hijverdwenen was."

Toen de aanbieders waren aangepakt, werden de pijlen op de marktgericht. Met folders en een praatje maakten agenten de afgelopenweken een ronde langs studentenverenigingen en de introductiedagen.Wie op heterdaad betrapt wordt op het kopen van een gestolen fietskan rekenen op een boete van 250 gulden, zo waarschuwt de politie.Een tweede overtreding is goed voor een gang naar de rechter.

De eerste studenten zijn al gepakt. "Ik zag 's avonds eendronken student met een junk praten. Ik vond het geen gebruikelijkecombinatie", vertelt agent Jeroen Obdam. "Ik waarschuwde de jongengeen gestolen fiets te kopen. Ik raadde hem aan een taxi te nemenen hij liep mee naar de standplaats. Toen ben ik verder gelopen enheb ik van een afstandje toegekeken wat hij ging doen. De junk kwamterug en verkocht tóch de fiets. Op het politiebureau waar hijzo'n drie tot vier uur moest zitten met zijn dronken kop, had hijspijt van zijn aankoop."

Maar zelfs Kok is niet tevreden over die aanpak. "Jarenlang iser niet ingegrepen en iedereen denkt dat het gewoon is en dat hetstelen en het kopen van gestolen fietsen mag. Nu ineens wordt eringegrepen." De politiek moet een daad stellen en duidelijk makendat fietsen stelen niet meer geaccepteerd wordt, vindt Kok. Eeneenmalige politie-actie zal het tij niet keren.

Bij de fietsenhandel Hei-bike, waar een fiets minimaal 150gulden kost, zijn ze wel gelukkig met de actie. "Eerstejaarsstudenten komen hier aan het begin van het studiejaar een fietskopen en een week later staan ze hier weer, omdat hun fiets isgestolen", zegt Duncan Kalkhoven. En sommigen melden zich helemaalniet meer bij Hei-bike en gaan direct over op gejatte fietsen. Deofficiële fietsenhandel heeft het nakijken. "Als je fiets zosnel gestolen wordt, ga je geen goede fiets meer kopen", verzuchtKalkhoven.

De ligfietser

'Auto's toeteren en op straat wijzen mensen naar je'

Niels Harzmann is student Planologie en de trotse bezitterén gebruiker van een Flevobike:

"Als je twee maanden niet hebt gefietst moet je bijna weeropnieuw leren rijden op deze ligfiets. Sommige mensen leren hetnooit. Daarom zijn er ook zoveel tweedehands ligfietsen van dittype te koop. Heel veel mensen hebben enthousiast deze Flevobikegekocht, maar vonden het toch moeilijkom er op te fietsen.

"Het is lastig om je een evenwicht te houden. Je stuurt met jebenen. Het stuur gebruik je alleen om te remmen en te schakelen. Ikfiets soms met mijn handen over elkaar. Ik ben er ook wel eensafgevallen; ik had een beetje teveel gedronken en wilde de bochtiets te scherp nemen.

"De fiets is wat lager dan een gewone fiets. In het begin had ikeen vlaggetje op de fiets zodat de automobilisten me beter zoudenkunnen zien. Na één dag heb ik het vlaggetje er alafgehaald, omdat ik op die ene dag bijna twee keer werd aangereden.Mensen zien dat vlaggetje en denken dat het een kinderfietsje is,terwijl ik met zo'n 35 à 40 kilometer per uur ga. Zonder datvlaggetje schrikken mensen omdat ze iets langs zien flitsen. Gekgenoeg letten ze beter op zonder dat vlaggetje.

"Je kunt het rijden met zo'n ligfiets vergelijken metmotorrijden. Een motorrijder is kwetsbaar en moet ook altijd vervooruit kijken en anticiperen op het gedrag van andereweggebruikers. In Nederland zijn mensen wel gewend aan de ligfiets.Toen ik op vakantie was in Frankrijk staart iedereen je aan. Auto'stoeteren en op straat wijzen mensen naar je. Op een gegeven momentheb je wel genoeg van al die aandacht.

"Ik kende de ligfiets al langer. Maar ik besloot eréén te kopen nadat ik met andere studenten eenenquête moest houden over een Hogesnelheidsfietspad inBrabant. De bedoeling van dit fietspad is om forensen uit de autoen op de fiets te krijgen. We hadden een paar ligfietsen gehuurd omde aandacht te trekken en om snel van de ene plek naar de andere tegaan. Toen ik er een dagje op had gefietst wist ik gelijk dat ikeen ligfiets wilde kopen. En nu fiets ik er elke dag op. Ik vindhet onzinnig om een fiets te kopen en die alleen te gebruiken vooreen zondags fietstochtje."

Wat is een goed slot?

Maak je slot zó vast, dat bij diefstal de fiets stukraakt...

Tussen het zwerfvuil in het stationsgebied zijn elke dag deresten te vinden van fietssloten die niet opgewassen waren tegen devindingrijkheid van de fietsdieven. Bij elke rek is wel eenlosgeknipt of losgewrikt kabel-, ketting of beugelslot tevinden.

Geen enkel slot kan dieven afschrikken.

Uit een onderzoek van het Ministerie van Justitie blijkt datjunks met simpele middelen - een paperclip, een schroevendraaier ofeen licht hamertje - veel van de gangbare sloten moeiteloos openen.Een korte wandeling langs de fietsenrekken leert dat de Utrechtsedieven ook andere middelen gebruiken. Her en der liggen afgebrokenvoorvorken en fietsenstandaards, die als breekijzer dienen.

Professionele dieven nemen alles mee wat los zit en gebruikenzwaargereedschap om de fietsen van lantaarnpalen en hekken tescheiden. De beste bescherming voor een fiets is een plaats in debewaakte stalling, schrijven de onderzoekers.

De praktijk is dat de meeste fietsen onbewaakt achterblijven. Omeen fiets in eigen beheer te houden, zijn steeds zwaardere slotennodig. De slotenindustrie moet gouden tijden doormaken in dezewapenwedloop. Elk opengebroken slot moet immers vervangen worden.Uit een test van de het blad Fietsen '98 van de ANWB blijkt datonder de honderd gulden eigenlijk geen goed slot te koop is.

De slotentester heeft gereedschap gebruikt dat in de winkels tekoop is en dat geen stopcontact nodig heeft. Van de 23 sloten warener maar twee waar de 'dief' meer dan vijf minuten voor nodig had.De rest was binnen twee tot vier minuten te kraken. Elf slotenwaren al binnen twee minuten open. De winnaar was het beugelslotABUS Granit Classe van 119 gulden. Het ringslot AXA SL 9 kon ookvijf minuten weerstand bieden. De bijbehorende kabel wasdaarentegen makkelijk door te knippen.

Dat geldt overigens voor bijna alle geteste kabelsloten. Dure enimposante kettingsloten (179 gulden) zijn geen garantie om de fietsna een avond in de kroeg terug te vinden. Kettingsloten houden hetmaximaal twee minuten uit. De beugelsloten kwamen het best uit detest. Al zaten er ook twee sloten van boven de 100 gulden tussen(TRELOCK Titan 330N en de KRYPTONITE EV 2000), die de tweeminutengrens niet konden overschrijden. De politie raadt aan om eenslot zo vast te maken dat bij het openbreken een wiel of dekettingkast beschadigd raakt. Een fiets met beschadigingen ismoeilijker te verkopen.

De fietskoerier

'Al gauw zo'n honderd kilometer per dag'

May Kerstens is student Natuurwetenschap en Bedrijf en Bestuuren heeft een baantje als fietskoerier:

"Je hoeft je niet kapot te fietsen als fietskoerier. Maar jehebt wel eens pakketjes die haast hebben, dan moet je doorfietsen.Ik heb geen idee hoe hard ik ga; ik heb geen teller op de fiets. Ikweet wel dat je in de stad altijd sneller bent dan de busjes vankoeriersbedrijfjes. Zelfs als je naar Zeist moet, ben je met defiets in de spits veel vlugger. Het is druk op de weg en auto'smoeten wachten. Een fiets kan gewoon zonder stoppen door op hetfietspad.

"Heel vaak ga ik trouwens op de weg fietsen. Het fietspad isvaak een probleem omdat mensen naast elkaar fietsen. Dan moet jetelkens bellen en wachten. Het is vervelend als iemand zo vlaklangs komt gefietst. Als het moet ga ik een stukje over hettrottoir. Je moet altijd goed uitkijken. Zelfs als ik door hetgroene licht ga, kijk ik alle kanten op. Je weet het nooit. Erkanaltijd nog een auto aankomen.

"Ik ken Utrecht redelijk. Het belangrijkste is dat je weet waarde bedrijven zitten, want je wordt niet naar een straat gestuurdmaar naar een bedrijf. We werken veel voor advocatenkantoren, degemeente en grafische bedrijven. Eén van de grafischebedrijven geeft ons altijd veel werk. Die man is namelijk zelffietsfanaat.

"Veel mensen lijkt het leuk om fietskoerier te zijn. Maar jemoet ook fietsen als het regent en als het koud is, daar moet jetegen kunnen. Als je eenmaal bezig bent, heb je geen last meer vansneeuw, wind of regen.

"Je moet fit zijn voor dit werk, want je fietst toch al gauwhonderd kilometer op een dag. Voor mij is het geen probleem. Ik gatoch al elke dag sporten. Het werk is eigenlijk betaald fietsen. Jewordt niet per pakketje betaald; dat zou gemeen zijn. De ene dag ishet drukker dan de andere. Je krijgt veertien gulden bruto per uur.Als het niet zo druk is kun je even lekker op een bankje in hetpark of op een terrasje zitten."