'Studenten kopen vooral bestsellers, dieptriest toch'

"Wat ik lees? Pretentieloze fantasy." Tim Hufken, masterstudent Communicatie- en Informatiewetenschappen, zegt het breed grijnzend. Het mag dan om fantasy gaan, binnen het genre houdt hij wel kwaliteitseisen aan: "Terry Pratchett is te frivool. Harry Potter geweldig. Het allerbeste vind ik Robert Jordans The Wheel of Time-serie. Ik lees alleen Engelstalig. De Da Vinci Code heb ik gelezen omdat iedereen het er over had. Viel me tegen, voorspelbaar." Op de middelbare school kreeg Tim een gedegen literaire ondergrond van zijn leraar Nederlands die een lijst met verplichte boeken voor zijn leerlingen opstelde. Zulke gedreven middelbare schoolleraren hebben weinig kans meer, volgens docente Literatuurwetenschap Els Andringa. "De klassieke belezenheid van studenten neemt af. Van de grote Russische schrijvers hebben ze bijvoorbeeld nauwelijks gehoord. Dat is jammer want dan heb je geen gemeenschappelijk referentiekader. Je hebt een bepaalde literaire basiskennis nodig om verwijzingen in boeken te begrijpen. De oorzaak? De vernieuwingen op middelbare scholen zijn heel ongelukkig uitgepakt voor het taal- en literatuuronderwijs. Wij hebben onlangs maar weer een lijst met titels opgesteld die studenten moeten lezen, van de klassieke oudheid tot de moderne tijd toe. Een soort canon ja."

Dat mag droef klinken, zo treurig is het toch niet volgens Andringa. "We gaan met onze tijd mee; we besteden ook aandacht aan populaire cultuur. Onze studenten zijn daar vaak goed van op de hoogte. De docenten moeten soms een beetje bijlezen. We staan bijvoorbeeld stil bij de vraag waarom Dan Brown zo'n succes had met de Da Vinci Code. Ik vond het een erg amusant boek. Hoe bedenk je het om zoveel clichés achter elkaar te plakken? Hij past op een ongelooflijk behendige manier de formules toe. Bij een bestseller gaat het altijd om twee factoren: er zit iets in dat een groot publiek aantrekt en de commercie weet dat vervolgens enorm op te kloppen. Voor je het weet staat zo'n boek dan op de voorpagina van de NRC in plaats van op de boekenpagina."

Petra van Aarsen van Broese Selexyz in de Uithof beaamt dat studenten vooral populaire literatuur kopen: "Ook hier op de universiteit wordt de top tien van de bestsellerlijst het meest verkocht. Dieptriest toch? Vrouwelijke studenten kopen ook veel literaire thrillers. Mannelijke studenten kopen niet veel fictie. Er is één sciencefictionboek dat veel door mannelijke bètastudenten wordt gekocht: The Ultimate Hitchhiker's Guide van Douglas Adams. Een vrij oud boek al. Ik heb geen idee waarom nou juist dát boek zo populair is bij bètajongens."

Masterstudent Engels Meike Wouters leest inderdaad veel thrillers: "Vooral Amerikaanse: lekker bloederig, lekker snel en overdreven. Karen Slaughter, Laura Lipman. Dat werk." Ook populaire massaboeken laat ze niet liggen: "Als ik iets over een boek heb gehoord koop ik het eerder. De Da Vinci Code leest lekker weg en knoopt kunsthistorische details knap aan elkaar, maar ik miste het verhaal." Maar als letterenstudent gaat Wouters verder dan veel anderen, ze leest ook Engelstalige literatuur: "Niet alleen voor de studie, ook voor m'n lol. Britten en Amerikanen zijn betere vertellers dan Nederlandse schrijvers en weiden minder uit. Favoriete boek? Lolita van Nabokov. Omdat de taal zo mooi is, zeker in contrast met het -toch wat ranzige- verhaal." Wouters vindt dat ze op de middelbare school te weinig literatuurles heeft gekregen: "Onze docenten waren enthousiast maar moesten zich houden aan de voorgeschreven invulling van de uren." Els Andringa heeft goede hoop dat het tij keert: "ik heb minister Plasterk onlangs horen praten over meer literatuur op middelbare scholen. De canondiscussie, aangevoerd door Frits van Oostrom, mist hopelijk haar uitwerking niet."

Psychologiestudent David heeft nauwelijks tijd om te lezen: "Ik wil m'n tentamens halen. Als ik al voor m'n lol lees dan geen fictie maar bijvoorbeeld historische boeken of biografieën. Populaire literatuur trekt me niet. Ik lees op de wc. Dan blijf je te lang zitten ja. Welk boek ik daar momenteel heb liggen? Show me God van Fred Heeren." Derdejaars Liberal Arts & Sciences Reinout leest in bed. "Ik houd van goede verhalen, mooi taalgebruik. Claus, Mulisch, Elsschot. Geen vertalingen. Hoewel, boeken in het Frans trek ik niet. Een boek moet meerdere lagen hebben. Favorieten? Elementaire deeltjes van Houellebecq en de Gangreen-cyclus van Jef Geeraerts.

Volgens Els Andringa veranderen maatschappelijke tendensen en nieuwe media ons leesgedrag en de functie van literatuur. "Actuele zaken als de toegenomen belangstelling voor spiritualiteit en culturele minderheden zorgen voor een andere insteek bij het lezen. Het publiek wordt de ogen geopend voor wat in andere culturen speelt door de boeken van Kader Abdollah. Veel studenten zijn geïnteresseerd in Paulo Coelho vanwege de andere kijk op hun leven die ze erdoor krijgen. Film en internet hebben invloed op hoe en wat mensen lezen en op wat er geschreven wordt. Ik ben benieuwd waar het naar toe gaat."

Diet Groothuis