Te weinig doorstroom postdocs naar andere functies

De loopbaan van een postdoc-onderzoeker is eenaaneenschakeling van tijdelijke aanstellingen. Ogenschijnlijkzonder problemen `hopt' de postdoc van de ene naar de andereuniversiteit, blij weer een nieuwe klus te hebben bemachtigd.Slechts weinigen bereiken de top. Toch beginnen ze hun stem teverheffen en is er een landelijk platform opgericht. Postdocswillen perspectief.

"Bestuurders doen alsof wij wetenschappelijke klusjesmannenzijn, die je even kunt inhuren als je ze nodig hebt. Maar zevergeten dat zonder ons de wetenschapsbeoefening in ons land opzijn gat zou liggen" , zegt dr. George Schramkowski, voorzitter vanhet in februari opgerichte Postdoc Platform. "Het leeuwendeel vanhet wetenschappelijk onderzoek in Nederland nemen postdocs voor hunrekening. Dat doen ze vol overgave, blijkt uit een recent onderzoekdoor Research voor Beleid in Leiden. Liefst 85 procent van depostdocs is gelukkig met hun werk. Dat het tijdelijk is, nemen zeop de koop toe.

Momenteel zijn er ongeveer tweeduizend postdocs in Nederland.Allemaal gepromoveerd, velen hebben jarenlange onderzoekservaringen zijn zelfs bekend in binnen- en buitenland. Maar als huncontract is afgelopen, moeten ze zich maar zien te redden.Jaarlijks komen er slechts twee tot drie procent van de positiesvan docenten, hoofddocenten of hoogleraren vrij. Er is dus weinigkans op doorstroming. Over een aantal jaren gaat er een grootpercentage oudere universitaire werknemers die een vasteaanstelling heeft met pensioen. Dan komt er meer ruimte voor jongewetenschappers.

Niet alleen door personele verstopping, maar ook door het rechtop wachtgeld, is het voor een ervaren postdocs lastig een nieuweplek te vinden. "Een ervaren postdoc wordt gezien als eenpotentiële bron van wachtgeld", zegt Schramkowski. "Hetgebeurt dat een UD die graag een postdoc wil en daar geld voorheeft, jou niet kan aanstellen om de lullige reden dat je al telang gepromoveerd bent! Hoe eerder het wachtgeld wordt afgeschaft,hoe beter dat voor ons is."

Afschaffing promotiepremie

Hoewel de postdocs zelf niet méér hoeven te verdienen,pleiten ze voor salarisverhoging en afschaffing van depromotiepremie voor aio's. Nu is het voor universiteiten teaantrekkelijkom aio's aan te stellen. Daardoor zijn er te veel.Slechts 20 procent van de aio's krijgt na promotie eenpostdoc-positie. Er moeten minder aio- en meer postdoc-plaatsenkomen. Schramkowski: "Door de promotiepremie af te schaffen, krijgje bij vacatures geen financiële, maar een inhoudelijkeafweging: hebben we een postdoc nodig of een aio?"

Gebeurt er niets, dan zal er veel wetenschappelijk talentverloren gaan, voorspellen de postdocs. Zowel het aio- als hetpostdocschap zijn voor excellente studenten immers geen lonkendperspectief. De huidige postdocs - hoe goed ze ook zijn - staansteeds voor de vraag of zij hun heil moeten zoeken in hetbedrijfsleven of in het buitenland.

Christiaan Bonebakker

Zie ook de rubriek Opinie

Helen de Hoop

"Afgezien van de perspectieven is mijn baan ideaal", zegttaalwetenschapper Helen de Hoop (35). Sinds 1 maart 1997 werkt zijals postdoc aan de Utrechtse Letterenfaculteit. Haar contract loopttot juni 2000. Het is haar tweede postdoc-positie. "Toen ik hieraanbegon, had ik het idee: dit is mijn laatste. Maar dat werkte heeldemotiverend. In plaats van met mijn onderzoek was ik steeds bezigmet de vraag wat ik hierna moest doen. Ik heb gesolliciteerd opelke UD-, UHD- en hoogleraarsvacature in mijn vakgebied, maar diewaren de afgelopen zes jaar op de vingers van één hand tetellen. Dus dat heb ik uit mijn hoofd gezet. Dit werk ligt me, ikvind het leuk en ik ben er goed in. Ik blijf hopen dat er wel weereen vervolg komt."

George Schramkowski

"Vergeleken met vast personeel is een postdoc bijzonder mobiel",zegt George Schramkowski (32). "Ik ben van Utrecht naar het NIOZ opTexel gegaan, en nu werk ik weer in Utrecht, voor minder geld." In1994 is Schramkowski gepromoveerd in de Sterrenkunde. Maar omdat demogelijkheden voor postdocs daar uitzonderlijk slecht zijn, heefthij gekozen voor een ander vakgebied. Sinds 1 januari 1999 werkthij bij het Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek inUtrecht. Hij is via het uitzendbureau (zonder wachtgeld en zonderpensioenopbouw) aangesteld, in eerste instantie voor de periode vanéén jaar. "Het zou drie jaar kunnen worden. Ik werk daarhard aan en hoop dat dat gaat lukken, want ik werk aan eenfantastisch onderzoek."

Postdoc Platform

Postdocs zijn onderzoekers met een tijdelijkeaanstelling die na hun promotie een wetenschappelijke functievervullen aan een universiteit of onderzoekinstelling. In Utrechtzijn momenteel 74 postdocs werkzaam die door NWO betaald worden.Hoeveel er in dienst van de UU zijn is niet bekend. In februaririchtten de postdocs het landelijke Postdoc Platform op voorbelangenbehartiging van de positie van de doelgroep. Belangrijksteeisen zijn: meer vaste banen voor jonge wetenschappers, afschaffingvan het wachtgeld en meer langlopende projecten. Niet alleenpostdocs kunnen lid worden, ook promovendi en vaste stafleden zijnwelkom.

Wilt u informatie, dan kunt u een email sturen naar :angeliek.vanhout@let.uu.nl.