Tonderzwam teistert lindebomen

"De tonderzwam is een zwakke ziekteverwekker en is alleen een gevaar voor bomen die al ziek zijn. Normaal kunnen bomen chemicaliën aanmaken waar de schimmels dood van gaan. Alleen als bomen al erg zwak zijn, kunnen ze de schimmels niet meer afweren. Blijkbaar waren de bomen op de Maliebaan al zo verzwakt, dat ze de tonderzwam niet meer buiten de deur konden houden. Deze zwam is dan ook maar een symptoom. Als de tonderzwam niet had toegeslagen dan waren de bomen wel aan iets anders doodgegaan."

Hoe dringt zo'n zwam de bomen binnen?

"Een tonderzwam is een paddestoel die aan de bast van bomen zit. De zwam maakt sporen en die worden verspreid door de wind. Die sporen kunnen de boom binnendringen op plekken waar die beschadigd is. Dat kan in de wortels zijn of op snijvlakken waar takken afgesneden zijn. Ik kan me voorstellen dat door al die drukte op de Maliebaan de wortels van de lindebomen vertrapt en beschadigd zijn. Daardoor konden de sporen naar binnen dringen, en daar hebben ze schimmeldraden aangemaakt. Als de schimmeldraden van de tonderzwam in de boom zitten, gaat het hout rotten. Door de verrotting worden de kanalen waardoor de boom water naar de bladeren voert, afgebroken. De bladeren gaan daardoor dood en kunnen geen voedingsstoffen meer opnemen. Dan sterft de boom dus."

Zijn de bomen op de Maliebaan nog te redden?

"Nee, ik denk het niet. Maar het ligt eraan hoe de tonderzwam zich verspreid heeft. Als de zwam alleen in de takken zit, kun je die nog afzagen. Als je echter al tonderzwammen aan de bomen ziet zitten, dan is het te laat. De schimmel zit namelijk op dat moment al voor 99,9 procent in de boom. Dus zie je paddestoelen zitten, dan is het over. Overigens duurt het járen voor de boom sterft, dat is een erg langzaam proces. Je kan de lindebomen dus best nog een tijd laten staan. Wel kunnen de sporen van de paddestoelen andere bomen besmetten."

Dus eigenlijk moeten we de lindes met zwammen omhakken?

"Als je verspreiding wil voorkomen wel. Ik begrijp dat dat een moeilijke zaak is, lindebomen zijn altijd al belangrijk geweest voor de mens. De Kelten en Germanen zagen de lindeboom al als heilige boom en bij de geboorte van prinses Amalia zijn er een aantal lindes geplant. Overigens hoeft het probleem niet opgelost te zijn als je alle besmette bomen op de Maliebaan omkapt: de sporen kunnen ook van andere tonderzwammen afkomstig zijn."

Zijn er veel tonderzwammen in Nederland?

"Jazeker, vanaf 1980 zijn er een heleboel tonderzwammen bijgekomen. Dat komt omdat het natuurbeleid toen veranderd is. Vroeger werden zieke en dode bomen weggehaald uit de bossen, nu blijven die staan. Op die manier probeert Staatsbosbeheer meer diversiteit te creëren. Een bos is geen park, het moet natuurlijk zijn. Veel dieren leven in omgevallen bomen en spechten hakken met hun snavels in dode bomen. De bomen die besmet zijn met de tonderzwam worden niet weggehaald omdat de tonderzwam niet zo schadelijk is. Bovendien is het een erg mooie paddestoel. De zwam is hoefvormig en meestal zitten er een aantal onder elkaar op de bast van de boom. Dat ziet er bijna sprookjesachtig uit."

Dus de tonderzwam heeft niet alleen schadelijke eigenschappen?

"Nee, zeker niet! Deelnemers aan het programma Expeditie Robinson zouden een tonderzwam mee moeten nemen als ze naar hun eilandjes toegaan. In de tonderzwam zit namelijk een viltig spulletje dat licht ontvlambaar is. Als je twee vuurstenen tegen elkaar aan ketst en de vonk op het binnenste van de paddestoel laat vallen, dan kan je met een beetje blazen een vuurtje aanwakkeren. Dat is weer eens wat anders dan die magnesiumsticks die ze tegenwoordig gebruiken. Vroeger gebruikte iedereen de tonderzwam om vuurtjes mee te stoken. Dus niet alleen lastig, zo'n tonderzwam."

IR