'Trek je niks aan van je medestudenten'

Een pakje kleurpotloden, A3-papier en een paar cd’s van Vivaldi of Mozart. Het zijn de sleutels tot studiesucces. Dat zegt 'braintrainer' Jan-Willem van den Brandhof, die onlangs twee cursussen gaf over ons brein. "Aan het eind van deze workshop ben je een volleerd mindmapper en is je leestempo twee keer sneller met een beter begrip."

Jan-Willem van den Brandhof stelt dat we omkomen in informatie. Momenteel verdubbelt de totale hoeveelheid informatie in de wereld elke twee à drie jaar. Om studenten en werknemers niet te laten verzanden in die overkill heeft Van den Brandhof technieken verzameld over sneller leren en informatie verwerken en daar een cursus mee samengesteld.

Kleurtjes

Op de derde rij van de collegebanken zit tweedejaars rechten Jessica Oudhof. Zij denkt veel baat te hebben bij deze cursus. "Dit lijkt mij erg handig. Kijk maar even in mijn agenda." Jessica blijkt een zeer druk persoon te zijn. "Ik heb een vrij hectisch leven met studie, werk en sport. Ik hoop dat ik hier wat goede tips krijg voor meer rust en minder stress."

De deelnemers die denken dat ze gewoon aantekeningen gaan maken met een pen op lijntjespapier hebben het mis. (Het schrijfblok en de pen blijven in de tas.) De studenten krijgen een A3-vel en een doosje kleurpotloden en moeten gaan mindmappen. Een nieuwe manier van aantekeningen maken die je linker- en rechterhersenhelft, de analytische en creatieve kant, samen laat functioneren. "De effectiviteit van die samenwerking van de hersenhelften geldt dan niet als 1 plus 1, maar als 5 plus 10," aldus Van den Brandhof.

De bedoeling bij mindmappen is om op een willekeurige plek op het grote vel een tekening te maken die symbool staat voor het onderwerp waar het college of het studieboek over gaat. Vervolgens verbind je met veel lijnen en kleuren de belangrijkste zaken aan elkaar. Het resultaat is een kleurrijk schema van lijnen, tekeningen en symbolen dat genoeg is om de hele inhoud van een studieboek of college samen te vatten.

De studenten beginnen wat onwennig met hun eerste mindmap, maar aan het eind van de middag lijken de meeste studenten de smaak te pakken te hebben en verbinden ze enthousiast lijnen met zelf verzonnen symbolen. Volgens Van den Brandhof is mindmappen duidelijk, leuk en effectief. "Trek je niks aan van je medestudenten die je kinderachtig vinden met je kleurpotloden. Gewoon doen."

Barok

Van den Brandhof draait wat aan de knoppen van zijn radio. Even later komt Vivaldi uit de speakers. "Barokmuziek", roept hij. "Studeer altijd op barokmuziek." Volgens de braintrainer is door de Bulgaarse professor Lozanov aangetoond dat klassieke klanken van Vivaldi, Bach en Mozart je brein in de opperste staat voor informatie-opname brengen. "Barokmuziek heeft 60 tellen per minuut, net als onze hartslag en ontspant daardoor de hersenen; het geeft rust maar houdt je toch alert. Door die ontspannenheid kan je je hersens beter gebruiken. Met barokmuziek kan je dus beter geconcentreerd studeren." De trainer adviseert voor nog meer effectiviteit het luisteren van deze muziek te combineren met ontspanningsrituelen als meditatie en ademhalingsoefeningen.

Na enkele geheugenspellen komt het onderdeel waar veel studenten al nieuwsgierig naar hebben uitgekeken: het snellezen. Volgens Van den Brandhof verdoen we te veel tijd bij het studeren doordat we te traag lezen. Het is volgens de 61-jarige trainer mogelijk een studieboek twee keer zo snel te lezen en meer kennis op te nemen.

We lezen zo traag omdat we meepraten als we lezen, zegt Van den Brandhof. Het leestempo wordt dus bepaald door het spreektempo en daardoor kan het gemiddelde van 250 woorden per minuut niet worden overtroffen. Ons brein denkt in duizend woorden per minuut en dwaalt tijdens het lezen dus af, omdat het meer kan. De andere oorzaak is regressie: bij het lezen springen we weer terug in de regel en lezen de zin nogmaals. En de laatste reden is dat onze ogen één woord tegelijk lezen, in plaats van een blok woorden. Dit laatste heeft ook als gevolg dat één woord per fixatie opnemen te traag en vermoeiend is voor de ogen.

Met snellezen kan het gemiddelde van 250 worden verhoogd naar een gemiddelde van duizend, ons denkniveau. Het wereldrecord snellezen staat op 3850 woorden per minuut en is van de Amerikaan Sean Adams, waar Van den Brandhof de belangrijkste technieken van heeft geleerd. Adams leest een gemiddeld studieboek in 13 minuten en kan daarna alle vragen beantwoorden. De trucs zijn volgens Van den Brandhof niet al te moeilijk: niet meepraten, niet terugspringen en de fixatie van je ogen vergroten. Dat krijg je voor elkaar met een ontspannen, alerte uitgangshouding. Ook moet je in gelijkmatig tempo met een pen de lijnen afscannen en de belangrijkste woorden aanstrepen. De barokmuziek blijft aan.

De studenten die de twee methodes moeten uittesten, hebben baat bij de snelleestips. "Ik ging echt heel snel," roept een studente vooraan blij.

Scepsis

Monique Helderman en Jan Pieter Damen hebben achter in de collegebanken de workshop kritisch gevolgd en nemen niet alles voor zoete koek. "Als ik dit zo hoor, heb ik het gevoel dat ik mijn hele studie compleet verkeerd doe", zegt Jan Pieter. "Ik doe alles precies omgekeerd en toch gaat mijn studie wel redelijk." Monique is het met hem eens. Ze volgt deze workshop op aanraden van haar studieadviseur. "Ik vind dat de trainer wel erg veel informatie geeft en ik betwijfel of zijn tips wel zo toepasbaar zijn in mijn rechtenstudie. Maar het is wel handig om mijn bureau eens op te ruimen", zegt ze doelend op een van de vele tips. En nu snel naar de cd-winkel voor barokmuziek? "Dat denk ik niet," lacht Monique. "Ik heb ze allemaal al", zegt Jan Pieter met een knipoog.

Jessica die voorin zat is veel positiever gestemd. "Ik weet zeker dat ik de tips ga gebruiken. Met al die kleuren op mijn mindmap ben ik veel geconcentreerder." En heeft ze al barokmuziek in huis? "Ik zal is gaan zoeken, anders download ik wel wat."

Een paar snelleestips

• Zorg dat het lichaam ontspannen is en de geest alert. Zit op een goede stoel met rechte leuning en op een plek waar je niet gestoord wordt. Zit rechtop, met twee voeten op de grond en het hoofd rechtop. Zorg dat je op optimale leesafstand van 50 centimeter van je boek zit. Zorg dat het materiaal goed te zien is en het boek makkelijk open valt. Beweeg alleen de ogen, houd het hoofd stil. Zo krijgen de hersenen veel zuur- en voedingstof en zijn ze alert. Als het hoofd te scheef is, zendt ons evenwichtsorgaan een signaal naar de hersenen om het rustiger aan te doen omdat de slaaphouding is ingenomen.

• Stel een duidelijke doel: welke informatie wil ik hebben? De hersenen worden zo extra alert. Stel jezelf een tijd die je aan het leeswerk wilt spenderen en stel een doel tot waar je wilt komen. Leg op die plek een boekenlegger. Gebruik een aanwijzer. Daardoor stimuleer je een sterke oog-handcoördinatie. Laat de pointer over de zinnen lopen en onderbreek dat ritme niet. Hierdoor vermijd je het in de regel mee- en teruglezen. De fixatie op woorden is ook groter en de hersenen zorgen voor ontspanning. Streep tijdens het scannen tegelijk de sleutelwoorden aan. Markering is voor de hersenen een belangrijk signaal, dat evenveel impact kan hebben als de stof een keer herhalen.

Al aan het mindmappen?

Bij de Train your Brain cursus van september deden 125 rechtenstudenten mee. Wat doen ze nu nog met de toen verworven kennis.

Nienke van Stekelenburgh: "Mindmapping vind ik leuk. In het begin keken de mensen in college wel raar. En het snellezen is super als je snel een tekst door moet lezen. Alleen in die barokmuziek heb ik geen zin."

Clissord Richardson: "Ik gebruik nu altijd mijn pen bij het lezen en dat helpt. Aantekeningen maken doe ik nog op de ouderwetse manier, mindmappen neemt te veel tijd in beslag. Als ik voor mijn volgende tentamen moet leren, ga ik dat misschien op barokmuziek doen."

Willemijn Aerdts: "Het snellezen doe ik altijd en het mindmappen wanneer het mij uitkomt. Ik heb al een keer gestudeerd op barokmuziek maar die cd had net het verkeerde ritme. Het helpt wel, het zorgt voor ontspanning."

Karen Petjan:" Mijn leestempo is zeker vooruit gegaan. De snelleestechnieken zijn bij mij gewoonte geworden. Maar het maken van die tekeningen heb ik na een paar keer proberen maar opgegeven. Bij mijn studie werkte dat niet. Barokmuziek is mij te saai"