'In Turkije had ik zeker niet mogen studeren'

Meisje

Opgroeiend in Turkije wist Demirci niet beter dan dat studerenniet voor vrouwen bestemd is. "Meisjes zijn gewoon minderbelangrijk. Pas toen ik een jaar of vijf was heeft mijn opa melaten registreren bij de burgerlijke stand. Daarom weet ik ook nietprecies hoe oud ik ben, 29 of 30." Toen ze in Nederland op het ideekwam rechten te gaan studeren, zagen haar ouders dat dan ook totaalniet zitten. "Die weerstand komt volgens mij voort uitonwetendheid. Mijn ouders houden veel van me en daarom waren zebang dat ik meteen zou ontsporen. Piercings zou laten zetten, datsoort dingen. Bovendien was er in die tijd nog sprake van dat weooit terug zouden gaan naar Turkije en daar is een bul Nederlandsrecht toch niet geldig."

Studie

Het is een 'understatement' om te zeggen dat Demirci niet degewone weg heeft gevolgd naar de faculteit Rechtsgeleerdheid. Nadathet gezin Demirci herenigd was met de vader, die al eerder de gangnaar Nederland maakte, volgde ze een jaar Nederlandse les op eenopvangschool. Demirci was toen tien of elf jaar. De school wasverbonden met een basisschool, waarnaar kinderen kondendoorstromen. "Het viel me op dat we op die school meer Turkse danNederlandse les kregen. Op de basisschool mocht ik al na een weekdoorstromen naar de mavo en die heb ik in een keer gehaald." HoewelDemirci altijd heeft geweten dat ze rechten wilde studeren, volgdeze eerst een mbo-opleiding voor apothekersassistente. "Ik dacht datje daarmee uiteindelijk apotheker kon worden. Dat was in Turkijeook zo. Pas tijdens de opleiding werd me duidelijk dat het bijassistent zou blijven." Ze werkte na deze opleiding vijf jaar alsapothekersassistente in haar eigen wijk Lombok, maar dat gaf geenvoldoening. "Ik ging steeds harder werken, maar ik leerde nietsmeer bij."

Rechtvaardigheid

De droom om rechten te studeren bleef. Dat heeft volgens Demircite maken met haar achtergrond. "Toen wij nog in Turkije woonden,was er steeds het dreigende gevaar van een militaire staatsgreep.Ik heb er een diepgeworteld rechtvaardigheidsgevoel aan overgehouden." Maar zonder vwo-diploma kon Demirci niet naar deuniversiteit. Naast haar apotheekwerk volgde ze daarom een studierechten aan de Open Universiteit. Met een propedeuse werd ze weltoegelaten tot de UU. "Het duurde tweeeneenhalf jaar voordat ikmijn P had. Dat had vooral te maken met mijn werk, ik moest mijnstudie doen naast de vijf dagen die ik al werkte."

Waardering

Demirci's ouders reageerden niet onverdeeld enthousiast op demededeling dat hun dochter nu toch echt ging studeren. "Mijn oudershoopten stiekem dat ik er alsnog mee op zou houden." Tot overmaatvan ramp kreeg Demirci vlak voor haar toelating aan de UU een zwaarverkeersongeluk waardoor ze niets meer met haar arm kan doen, zelfsniet schrijven. "Maar ik wilde me bewijzen tegenover mijn ouders.En op de universiteit werkte iedereen mee. Medestudenten wildenaltijd hun aantekeningen uitlenen en mijn examens mocht ikmondeling doen. Ik wilde doorzetten omdat ik deze kans in Turkijenooit had gekregen. Mijn gevoel is: als het in Nederland niet lukt,dan lukt het je nergens." Sinds ze in augustus is afgestudeerd inprivaat- en civielrecht, heeft ze zich voor haar eigen gevoel echtbewezen. "Mijn ouders waren vreselijk trots. Ze vonden ook allesprachtig op mijn buluitreiking."

Hoofdprijs

Demirci vindt een prijs als de ECHO-award toe te juichen. "Hetis een eer om genomineerd te zijn, omdat je toch een beetje eenvoorbeeld bent. Over twintig jaar, als er bijna geen onderscheidmeer is tussen allochtoon en autochtoon zou zo'n prijs vreemd zijn,maar nu is zo'n prijs zeker niet overbodig." Het enige probleemvoor Demirci is dat de prijs een zomercursus

aan de universiteit in Harvard is. "Als Turks meisje mag jeeigenlijk niet alleen weg. Niet dat ik thuis word vastgebondenofzo, maar dat is gewoon niet gebruikelijk in onze cultuur. Vorigjaar ben ik samen met mijn broer op reis geweest naar Israel en datis al echt bijzonder. Natuurlijk ben ik vaak jaloers geweest opmijn medestudentes. Ik mocht ook niet op kamers. Ik hoop eigenlijkdat mijn ouders nu zo trots zijn op me dat ik die reis toch magmaken. Dat was vroeger ondenkbaar, maar mijn ouders veranderenlangzaam met me mee."

'Ik ben een goed voorbeeldfunctionaris'

Naast Demirci was er nog een genomineerde voor de ECHO-award dieaan de Universiteit Utrecht studeert: Ahmet Akdeniz (27),co-schapper geneeskunde. Akdeniz heeft eigenlijk een heel gewoneopleiding gehad. "Ik heb gewoon lagere school en het vwo gedaan.Omdat ik op mijn zevende jaar in Nederland kwam, heb ik ook nooittaalproblemen gehad. Het enige verschil misschien met Nederlandsekinderen was dat de druk vanuit thuis erg groot was. Mijn vaderwerkt zelf in een fabriek en vindt een opleiding heelbelangrijk."

Naast zijn studie begon Akdeniz een tweede carriere. "Ik ben eengoed voorbeeldfunctionaris. Dat is gewoon zo. Niet alleen voor mijnjongere broertjes en zusjes, maar ook voor andere allochtonen." Hetopzetten van huiswerkklassen en werken voor belangenverenigingenkostte Akdeniz zoveel tijd dat hij over zijn geneeskundestudieuiteindelijk anderhalf jaar langer heeft gedaan dan de benodigdevier jaar. "Ik was altijd hele dagen weg. Naast studeren moest ikveel werken om alles te betalen en ik vergaderde bijna alleavonden. Maar ik vind nu eenmaal dat allochtonen moeten werken aanhun achterstand. En onderwijs is daarin het sleutelwoord."

In de toekomst wil hij zijn twee carrires, arts enberoepsvoorbeeld, blijven uitoefenen. "Ik wil graag neurochirurgworden. Dat is een gesloten wereldje en waarschijnlijk moeilijkbinnen te komen. Maar dat geldt voor allochtonen net zo goed alsbijvoorbeeld voor vrouwen. Wat dat betreft zit je dan in hetzelfdeschuitje."

Dat hij de ECHO-award niet heeft gewonnen, maakt Akdeniz nietuit. "Ik heb al een prijs vanwege de erkenning en de nominatie.Vooral het feit dat Paul Herfs me heeft voorgedragen is een groteeer. Hij is heel belangrijk voor mij en veel andere allochtonestudenten aan de universiteit geweest."

'Geen batterij begeleiders'

Paul Herfs, belangrijkste contactpersoon voor allochtonestudenten aan de UU en degene die Tlay Demirci en Ahmet Akdenizheeft voorgedragen voor de ECHO-award: "Er studeren om en nabij dezevenhonderd allochtone studenten aan de UU, driehonderd met eenbuitenlands diploma en vierhonderd met een diploma van eenNederlandse middelbare school. We kunnen zonder meer stellen datdeze groep het uitstekend doet in Utrecht. Als studenten eenmaal dehobbel van het middelbaar onderwijs hebben genomen, zijn ze net zogoed als autochtone studenten. Met name de laatste twee, drie jaaris de instroom van Turkse en Marokkaanse studenten veel groter,omdat zij meer en meer hun vwo-diploma halen.

De ECHO-award is belangrijk voor allochtonen als voorbeeld, maarzeker ook voor universiteiten. Er wordt een signaal afgegeven dater een andere groep studenten aan komt. Maar het hoeft geen redente zijn voor een hele batterij begeleiders."

Gerben Timmer/Christie Hofmeester