Turkse student vlucht om marteling en acht jaar gevangenis te ontlopen: 'De kans dat ik vrijgesproken word, is minimaal'

Turkse student vlucht om marteling en acht jaar gevangenis teontlopen: 'De kans dat ik vrijgesproken word, is minimaal'

Ulas komt uit een Koerdisch gezin. Zijn vader is leraar, zijnbroer is ook student. Ulas begon zijn studie aan de universiteit inAnkara. Hij had niet veel geld, maar zag toch kans om op de campusvan de universiteit een kamer te krijgen. "Ik heb de eerste tweeweken op straat gezworven, omdat ik nog geen kamer had. Kamersbuiten de campus zijn moelijk te krijgen. Mensen verhuren hetliefst aan stellen, studenten vallen niet in de smaak omdat wij alsrebellen worden gezien. Maar er kwam een kamer vrij op de campus enik kon erin!"

Zijn tijd op de campus was echter van korte duur. "Als je op decampus woont, moet je in de kantine eten. Dat is niet te betalen.Als student heb je al zo weinig te besteden! Ik vond niet dat wijde zakken van de universiteit nog meer moesten spekken. Met eenaantal andere studenten heb ik de kantine geboycot. Dat werd onsniet in dank afgenomen: we konden vertrekken." Hij vond met moeiteeen kamer buiten de campus. "Ik moest met het openbaar vervoer naarde universiteit en dat moest ik zelf betalen. Als ik geen geld had,dan liftte ik. Kon ik geen lift krijgen, dan kon ik ook niet naarcollege."

Studeren is in Turkije niet voor iedereen weggelegd. Ulasschetst een beeld dat studenten in Nederland schrik aan zou jagen."Sommige magnaten openen eigen universiteiten. Zij leiden studentenop die later in het bedrijf aan het werk kunnen. Helaas gelden ertoelatingseisen: je moet veel geld hebben en verder moeten jeideeën overeenkomen met die van het bedrijf." Naast dergelijkemagnaat-universiteiten zijn er staatsuniversiteiten. Ook hier ishet opleiden voor een baan van belang. "Studies waarmee jecarrière kunt maken, zoals informatica en economie, zijn inTurkije heel erg populair. De staat vindt dergelijke studiesbelangrijk. Er is dan ook weinig ruimte voor wetenschappelijkonderzoek op de universiteiten." Ulas geeft een voorbeeld. "Met hetgeld waarmee een gevechtsvliegtuig een half uur in de lucht blijft,kan eenfaculteit een jaar draaiend gehouden worden. De overheidgeeft de voorkeur aan het half uur vliegen."

Arrestatie

Ulas wilde eigenlijk politieke wetenschap studeren. Voor veelstudies in Turkije geldt echter een numerus fixus en Ulas werd nietbij de studie van zijn voorkeur toegelaten. "Toen ben ik maarfilosofie gaan doen", zegt Ulas, terwijl hij zijn schoudersophaalt. "Ik moest toch iets kiezen en dit leek met de besteoplossing. Hoe meer ik mij in mijn studie verdiepte, hoe beter hetbij me bleek te passen. Filosofie werkt als een drug: je verbreedtelke keer je horizon door op een andere manier te denken."

"Ik ben gearresteerd omdat ik lid zou zijn van eenterreur-organisatie en omdat ik molotov-cocktails zou hebbengegooid." Hij zucht. "Niets is minder waar. Ik heb vredigactiegevoerd, ik keur geweld juist helemaal niet goed." Op dearrestatie volgde een rechtzaak en Ulas werd tot acht jaargevangenschap veroordeeld. Zijn advocaat ging in hoger beroep. Deuitspraak van het beroep was afgelopen vrijdag, maar de uitspraakis nog niet bekend. Ulas denkt niet dat de uitspraak posititef zalzijn. "De kans dat ik vrijgesproken word, is minimaal."

De gebeurtenissen voorafgaande aan zijn arrestatie zijnschokkend. "In 1995 brak het eerste studentenprotest in Turkijeuit. We voerden een handtekeningenactie, waaraan twee duizendstudenten meededen. Aanleiding was het verhogen van hetcollegegeld. Weinig jongeren hebben de mogelijkheid om te studeren,omdat het veel geld kost. De studiefinaciering die we krijgen iseen lachertje, meer symbolisch dan een echt hulpmiddel. Met hetverhogen van het collegegeld werd het bijna onmogelijk om de studiete betalen."

De handtekeningenactie schudde de Turkse studenten wakker. Voorhet eerst sinds de staatsgreep in 1989 werd openlijk protestgevoerd tegen de regering, bestaande uit leger en politie. Nietalleen studenten gingen actievoeren, ook vanuit arbeidersbewegingenwerd geprotesteerd tegen het verhogen van het collegegeld. Ulas waseen van de voormannen van de acties. Hij was lid van eencoördinatiegroep, met studenten in alle grote steden. "Wevoerden vreedzaam actie. Ik sprak op openbare bijeenkomsten, diemassaal werden bezocht. Tijdens zo'n bijeenkomst zijn foto's vanmij gemaakt. Deze zijn later gebruikt om mij op te pakken."

Acht leden van de coordinatiegroep werden in 1996 opgepakt. Ulasdook onder, omdat hij wist dat hij anders ook gearresteerd zouworden. "Ik heb een jaar lang op verschillende adressen geschuild."Hij schiet vol. Hortend en stotend vervolgt hij zijn verhaal. "Opeen dag stond de politie mij op te wachten. Ik werd geblindoekt enmeegenomen naar hetbureau." Gedurend acht uur werd hij gemarteld ensexueel misbruikt. Hij werd aan zijn armen aan een stang opgehangenen met een hoge drukspuit bespoten, hij werd geschopt engeslagen... Al die tijd moest hij de blinddoek omhouden. "De redenvoor mijn arrestatie werd mij niet verteld. Thuis wist niemand datik was opgepakt en ik was vreselijk bang. Niemand kon mij helpen.Uiteindelijk heb ik onder dwang papieren getekend, zodat ze mij metrust zouden laten."

De volgende dag liet de openbare aanklager hem de papieren ziendie hij had ondertekend. "Het was mijn bekentenis. Er stond in datik lid was van de Revolutionaire Jeugd, een terreurorganisatiewaarvan het bestaan niet eens zeker is. Daarnaast schijn ikmolotov-cocktails te hebben gegooid tijdens een demonstratie. Naarmijn weten is geen enkele demonstratie uit de hand gelopen, maarvolgens hen was dat wel zo." Na de martelingen kreeg Ulas te horendat als hij zijn bekentenis in zou trekken, hij opnieuw gemarteldzou worden. Ulas nam zijn bekentenis toch terug. De openbareaanklager besteedde er echter geen aandacht aan. Naar zijn klachtenover misbruik en martelingen werd ook niet geluisterd.

Rechtzaak

De rechtzaak begon. "Ik heb zeventien maanden in hechtenisgezeten. Daarna waren wij in afwachting van de uitspraak van derechtzaak voorwaardelijk vrij. De aandacht van de media wasintussen behoorlijk afgenomen en de kans dat ik vrijgesproken zouworden, was nihil." Intussen braken er rellen uit in de gevangenis.Tien mensen kwamen om het leven. Ulas besefte dat hij zijn levenniet zeker zou zijn als hij naar de gevangenis zou gaan. "Mijnkeuze was vluchten naar Nederland of acht jaar in de gevangenis metde kans dat ik zou sterven. Ik koos de minste van de tweekwaden."

Ulas hoopt dat hij snel uitlsuitsel krijgt over zijnasielaanvraag. "Ik wil verder met mij leven. Als ik in Nederlandmag blijven, dan hoop ik dat ik mijn studie filosofie weer op kanpakken. Ik zal mij dan niet teveel richten op Turkije, want mijntoekomst ligt hier. En in elk land zijn er bepaalde vraagstukkendie ik aan de orde kan stellen, niet allen in Turkije. Ik zal dusde Nederlandse vraagstukken aanpakken. Hoezeer ik ook hoop dat erin Turkije op het gebied van Mensenrechten wat verandert, het zalnog lang duren tot het zover is. Vanuit Nederland kan ik er nietzoveel aan doen."

Bieneke Verhaar