Tzigane: zigeunerorkest zonder zigeuners
De dramatische klanken van zigeunermuziek vullenzaterdag 15 juni de societeit van het Utrechtse Studenten Corps.Het is de beurt aan USC om het Midzomernacht Zigeunerfeest teorganiseren. De eigen zigeunerkapel Tzigane ontbreekt natuurlijkniet. De leden houden zich intensief met de muziek bezig. "Op hetmoment dat je besluit mee te spelen, teken je voor de komende vijfjaar."
Tzigane, dat in 1910 is opgericht en sinds de jaren twintigzigeunermuziek speelt, bestaat op dit moment uit zeven musici,vanwie zes studenten bij wie geen spoortje zigeunerbloed door deaderen vloeit. Ze spelen klarinet, bas, gitaar, cello, viool encymbaal. Sommigen hebben een conservatorium achtergrond maar demeesten studeren gewoon rechten of geneeskunde. Tijdens degroentijd bij het corps wordt de aspirantleden die een instrumentspelen gevraagd of ze bij Tzigane willen spelen.
Het eerste jaar wordt dan vooral gekeken of de kersversemuzikant het leuk vindt en of de muziek hem ligt. Een op de drie ofvier studenten houdt het na een jaar voor gezien. "Het is heelintensief, op het moment dat je besluit mee te spelen, teken jevoor de komende vijf jaar", vertelt Jelte de Jongh, sinds vier jaarcellist in Tzigane en vierdejaars Rechten. De nieuwe muzikantenhebben gemiddeld een jaar nodig om de muziek onder de knie tekrijgen, dat gebeurt vooral door mee te spelen, live of met de cd,bladmuziek is er namelijk niet. De Jongh: "We spelen dus al jarenhetzelfde repertoire, deze volksmelodieen zijn nooitveranderd."
Tzigane is ontstaan in 1910 als salonorkest dat Weense muziekspeelde totdat in de jaren twintig de zigeunermuziek populair werden de studenten overstapten op deze muziek. Naar eigen zeggen wasTzigane daarmee het eerste gezelschap dat zigeunermuziek maakte endat niet uit zigeuners bestond. In de jaren na de TweedeWereldoorlog tot aan 1965 speelde het orkest regelmatig op decruiseschepen van de Holland Amerika Lijn. Jelte heeft contactgezocht met het Amerikaanse bedrijf dat de cruises organiseert omweer op een schip te spelen. Het wachten is nog op een reactie.
Ondertussen hoeft het gezelschap zich zeker niet te vervelen metgemiddeld veertig optredens per jaar. Dat verschilt van 'oer saaierecepties', bruiloften, achtergrondmuziek bij aanstellingen vanhoogleraren tot de zestigste verjaardag van Pieter van Vollenhovenwaar ook de koningin aanwezig was. Bij het optreden hoortnaborrelen. "Je moet niet om elf uur in je bedje willen liggen.Vaak gaan we in de stad waar we opgetreden hebben nog even hetuitgaansleven bekijken", vertelt Jelte. Maar de studie wordt ookzeker niet vergeten. "Wanneer er een aanvraag is voor een optredenen wij tentamens hebben dan doen we het niet. Soms bijt hetelkaar".
Reizen
Van het geld dat Tzigane verdient met de optredens wordt in dezomer gereisd, deze keer naar Portugal waar het zigeunerorkest gaatspelen op drie muziekfestivals. Ook werd er afgelopen winter eenbezoek gebracht aan Budapest waar de groep studenten drie dagen leskreeg van de zigeunerkoning Buffo Rigo Sandor, een van de weinigendie na de val van het IJzeren Gordijn met zijn muziek nog geld kanverdienen.
Buffo gaf de groep de opdracht eerst een nummer te spelen dat zegoed beheersten en daarna eentje waar ze nog niet zo tevreden overwaren. "Na nog geen twintig maten onderbrak hij ons en vroeg meteen grijns: 'Jullie speelden wel de nummers in de volgorde die ikvroeg en niet andersom?'"herinnert de Jongh zich. Dit resulteerdein drie dagen les met stevige kritiek waarna de zigeunerkoning hetorkest opnieuw 'opbouwde'.
De studenten uit Tzigane zijn natuurlijk niet te vergelijken metde zigeuners uit Hongarije, die vanaf hun vierde les krijgen vanhun vader, vindt Jelte de Jongh "Maar ze waarderen het ontzettenddat wij hun muziek spelen. Nederland is dan ook een van de weinigelanden waar zo veel gezelschappen bestaan die zigeunermuziek makenmaar niet zigeuner zijn".
Op het vijftiende Zigeunerfestival mogen de volbloed zigeunersechter niet ontbreken. Jelte: "Het zijn echt macho's. We weten vaneen gast dat als we hem hebben in gepland hij altijd op een andertijdstip in een andere zaal wil spelen. We gaan daar dan maar inmee." Het contact tussen corpsleden en de zigeuners blijft ondanksde liefde voor dezelfde muziek wat onwennig.
Marieke Feringa
Midzomernacht Zigeunerfestival is toegankelijkvoor iedereen. Aanvang 20.30 uur, Societeit USC Janskerkhof 14.Toegang 7 euro voorverkoop, 8 euro aan de deur. info: 030-2520563of tziganezigeunerkapel@hotmail.com.