Veel studenten zijn muzikale omnivoren
Ben je jong en hou je van jazz, dan heb je wellicht aanleg voor depressiviteit. Liefhebbers van rap en hardrock neigen eerder naar gewelddadig gedrag. Tot deze conclusies komt Juul Mulder in haar proefschrift Use it or lose it, een onderzoek naar de invloed van popmuziek op het gedrag van jongeren.
Het proefschrift van Juul Mulder (32) waarop ze 19 november promoveerde, belicht de relatie tussen muziekvoorkeuren en gebruiksvormen met het psychosociale functioneren onder adolescenten en jongvolwassenen. Met andere woorden: welke invloed heeft muziek op het gedrag van jongeren?
“In Amerika is al eens onderzoek gedaan over de muzikale voorkeuren en de invloed hiervan op het gedrag van jongeren”, zegt Mulder, “maar hierin werden alleen rap versus pop of heavy metal versus pop onderzocht.” Voorkeuren voor een brede range aan genres, zoals pop, urban, rock, dance en elite (soul-r&b, lounge, singer-songwriter, jazz, klassiek werden door Mulder in verband gebracht met het gedrag. “Probleemgedrag is op drie vlakken onderzocht. Ten eerste heb ik gekeken naar internaliserend emotioneel functioneren: zijn liefhebbers van een muziekstroming bijvoorbeeld vaker depressief? Daartegenover staat het externaliserend probleemgedrag ofwel zijn bepaalde muziekliefhebbers agressiever? Tot slot heb ik gekeken of muziekvoorkeur samenhangt met het gebruik van sigaretten, alcohol en cannabis.”
Een paar in het oog springende uitkomsten zijn dat jongeren die van muziek houden die op volwassenen is georiënteerd, zoals klassiek en jazz, eerder last hebben van depressieve buien en op school vaker sociale problemen hebben. Ze worden bijvoorbeeld vaker gepest. Een andere constatering uit het onderzoek, is dat liefhebbers van rap en (hard)rock vaker negatief gedrag vertonen naar buiten toe. Ze zijn vaker agressief en begaan meer strafbare feiten. Opvallende groepen zijn de omnivoren ofwel de allesliefhebbers en de jeugdige metalfans. Deze laatste groep heeft zowel meer internaliserende als externaliserende problemen in vergelijking met hun leeftijdsgenoten. Ook gebruiken ze meer genotsmiddelen dan liefhebbers van andere muziekstijlen. Maar het een komt niet door het ander, het is bij de muziek passend gedrag. Mulder geeft uitleg over de groep metalfans: “Deze 'extremen' passen in hun belevingswereld, bij hun identiteit. Ze zetten zich af tegen alles wat mainstream is, zowel qua gedrag, uiterlijk als muziekstijl. Metal is een way of life, waar alles bij hoort, dus ook de extreme muziek die bijvoorbeeld over woede en wanhoop gaat. Daarin vinden ze waarschijnlijk herkenning en een uitlaatklep, naast de kick die de muziek en het imago hen geeft.” Mulder vindt de omnivoren de meest interessante groep. “Zij gebruiken muziek als emotieregulerend mechanisme. De stemming, waarin zij verkeren, bepaalt hun muziekkeuze. Ze hebben geen vaste voorkeur, maar zetten op waar ze zin in hebben. Bij het sporten bijvoorbeeld dance, maar als ze thuis zijn, kunnen ze zomaar compleet ergens anders naar luisteren. Mulder denkt dat veel studenten deze omnivoorstijl hebben. “Ze pakken eruit wat ze nodig hebben. In het nachtleven kan dat clubmuziek zijn, maar ook André Hazes. Deze stijl past in onze tijd van het postmodernisme: het is internationaal, pragmatisch en opportunistisch. In je studententijd vorm je je muziekstijl. Je hebt veel tijd om zelf in te delen, stijlen uit te proberen en je eigen deejay te zijn. Kijk maar eens wat voor muziek er op I-pods (zie kaders, red) staat. Je komt de vreemdste collecties tegen.” Mulder beschouwt zichzelf ook als omnivoor. “Ik luister naar veel verschillende soorten muziek. Ik hou van Amy Winehouse, maar vind Eminem soms ook geweldig. Eigenlijk heb ik een muzikale voorkeur ontwikkeld, waar ik vroeger tegen aanschopte. In De Kwinne, het jeugdhonk in mijn geboorteplaats Stadskanaal, was het metal wat de klok sloeg. Ik neigde zelf meer naar het hippie-imago. Wijde broeken, lang haar en paars, veel paars. We luisterden naar folk en trash rock, we wilden niet meedoen met de rat race van het materialisme. Met Pearl Jam en Nirvana kon je niet aan komen zetten, omdat ze in de top 40 stonden.”
Inmiddels zijn de taboes van weleer overboord gezet. Ook Mulder laat zich in met populaire muziek. Lose yourself van Eminem kroonde ze tot de oppeppende soundtrack van haar boek. Naast de Amerikaanse rapper haalt ze filosoof Fredrich Nietzsche aan in haar slotwoord. “Zonder muziek zou het leven een vergissing zijn.”
Weerspiegelt jouw mp3-collectie je persoonlijkheid?
Omnivoor Victorien Koningsberger (22): “Dit is een billige. Ik had een I-pod, maar die is gecrashed. Op deze mp3-speler kunnen 250 nummers worden geladen, maar ik heb er maar 80 op staan. Van Bløf en Acda en de Munnik tot iets alternatiever, de Kaiser Chiefs bijvoorbeeld. Maar ook klassieke filmmuziek en dance. Mijn smaak is niet veel veranderd sinds de middelbare school. Komt misschien ook doordat ik niet veel download.” De studente, die bezig is met haar master Kunstgeschiedenis heeft altijd muziek op staan. “Thuis, tijdens het studeren, op de fiets. Zelfs zonet in de letterenbieb, toen ik mijn stageverslag typte. Wat ik toen luisterde? Dancedepartment, van radio 538. Maar dat zet ik niet op als ik heel geconcentreerd moet zijn, bij het beschrijven van een gebouw uit de Middeleeuwen bijvoorbeeld. Dan luister ik liever naar klassieke muziek, kom ik meer in de sfeer. Ik ben van plan om meer naar middeleeuwse muziek te gaan luisteren, zoals het madrigaal. Muziek is voor mij iets van alledag. Onmisbaar.”
“Ik ga inconsequent met muziek om”, zegt Lou Benders. “De ene keer zet ik heel bewust muziek op, om er echt naar te luisteren. Maar het komt ook voor dat ik 'lui' ben en de radio aanzet en wel zie wat er voorbij komt. Ik heb laatst iets nieuws ontdekt. Een site, die allemaal artiesten linkt aan je voorkeur. Als je aangeeft, dat je van Louis Armstrong houdt, geeft hij bijvoorbeeld aan dat je ook 'moet' luisteren naar Ella Fitzgerald. Maar dit zet ik niet op tijdens het studeren. Dan heb ik vaak Spaanse muziek opstaan. Geen Enrique Iglesias ofzo, maar van die muziek die je hoort als je op een Spaans terrasje zit. Omdat ik de taal niet versta, erger in me niet aan de tekst en leidt het niet af.
De mp3-speler van de studente Duitse Taal en Cultuur heeft het sinds kort begeven. “Wat er op stond? Heel gevarieerd. Van akoestische gitaarmuziek, zoals Kelly Joe Phelps tot hiphop en van techno tot Stevie Wonder en Otis Redding. Of ik muziek erop heb staan waar ik me voor schaam?” Lachend: “Een nummer over Schnapsi das kleine Alkodol. Inderdaad, afgeleid van Schnappi. Alleen is dit de volwassen versie, waarin Schnapsi iets meer addicted is.
“Ik gebruik muziek op verschillende manieren. Als ik in een nostalgische bui ben: oude muziek, zoals van Bob Dylan en Janis Joplin. Voordat ik uitga muziek om in de stemming te komen: Techno, maar ook foute hiphop. Jack Johnson gebruik ik als slaapmuziek.” Gothic zal de 20-jarige nooit opzetten. “Daar heb ik alleen maar negatieve associaties mee. Ik vind het deprimerend geschreeuw.”
“Muziek is voor mij ontspannen, ontdekken en verrijken”, zegt de 21-jarige Art Speksnijder. “Ik heb geen idee hoeveel nummers ik bij me heb, maar op mijn mp3-speler kan twee gigabyte. Er staat van alles op. Van Interpol (op rock georiënteerde kunstmuziek, RB) tot hedendaagse klassieke muziek, zoals Arvo Pärt.” Ook de mainstream-muziek maakt uit van de mp3-collectie van de eerstejaarsstudent Taalwetenschappen. The Beatles, U2 en ook Bløf. “Ik had ook ooit gabber er op staan, om te experimenteren. Maar dat heb ik er inmiddels vanaf gegooid. De shufflefunctie gebruik ik nooit, ik zoek altijd een album uit. Ik pas muziek niet aan bij mijn activiteit, maar bij mijn stemming. Als ik vrolijk ben, dan zet ik vaak The Beatles op en dan vooral de albums Abbey Road en Sgt. Pepper Lonely Hearts Club Band. Wanneer ik na wil denken en even achterover ga zitten, kies ik meestal voor klassiek. Bach bijvoorbeeld.”
“Sinds ik studeer is mijn smaak veranderd. Eerst luisterde ik vooral naar 3FM, nu kijk ik meer om me heen, ik sta open voor allerlei stijlen. Maar tijdens het studeren blijft de radio aan staan. 3FM of het radiostation van Rob Stenders, KXradio.”