Vetbolletjes brengen reumamedicijn op de juiste plaats
Kleine vetbolletjes kunnen ontstekingsremmende medicijnen precies daar afleveren waar ze het hardst nodig zijn - in de gewrichten van reumapatiënten. Farmaceut Bart Metselaar promoveert hier volgende week vrijdag op. Hij wil een bedrijf oprichten dat deze vinding gaat 'vermarkten'.
Metselaar deed zijn onderzoek in ratten en muizen. De dieren leden aan kunstmatige gewrichtsontstekingen. Dankzij de liposomen met ontstekingsremmers genazen de dieren snel. "De vertaalslag naar de mens is altijd een probleem", erkent Metselaar. Maar hij is optimistisch, want zowel de ontstekingsremmer als de liposomen zijn al bekend in de geneeskunde. Dat betekent dat alle eigenschappen en bijwerkingen van de stoffen al lang en breed onderzocht zijn. "Dat is het sterke punt. De stap naar de kliniek is dan waarschijnlijk ook klein."
Daarom is Metselaar ook bezig met de oprichting van een bedrijf. Uiteindelijk moet dat medicijnen voor reuma en Multiple Sclerose gaan leveren. Maar zover is het nog niet. Eerst moet nog bewezen worden dat de liposomen in mensen inderdaad dezelfde gunstige werking als in dieren hebben. Van onderzoeksfinancier NWO heeft Metselaar daarom een overbruggingskrediet gekregen. Met dat geld gaat hij de komende anderhalf jaar onderzoeken of het medicijn ook in mensen aanslaat. Als dat zo is, dan kan hij financiers gaan zoeken voor het opzetten van een bedrijf.
Het krediet van NWO is een onderdeel van een zaaikapitaal-beurs van meer dan 180.000 euro. NWO wil de hele beurs alleen toekennen als de octrooien waarin Metselaar zijn idee heeft vastgelegd goed genoeg zijn. Momenteel onderzoekt een bureau hoeveel kans de octrooien van Metselaar maken. "Van te voren leek het alsof de ruimte voor een octrooi beperkt was, omdat beide componenten, de liposomen en de ontstekingsremmer, al bekend zijn. Maar het ziet er naar uit dat er toch mogelijkheden zijn."
Zo'n analyse vooraf is nodig, omdat het jaren kan duren voor bekend is of een octrooiaanvraag gehonoreerd wordt. Een octrooi is eigenlijk net zo belangrijk als het idee zelf. "Hoe goed je vinding ook is, als je het niet juridisch kunt beschermen, dan kun je het niet op de markt brengen. Dat is dan jammer voor de patiënten, maar zo hard is het."
Maar Metselaar wacht niet alleen juridische oordelen af. Hij gaat ook door met fundamenteel onderzoek. Dat bouwt voort op een onverwachte vinding tijdens zijn promotieonderzoek. De liposomen met ontstekingsremmers blijken ook een anti-tumoreffect te hebben. Bovendien raken kankergezwellen erdoor ingekapseld in bindweefsel en komen ze 'los' te liggen van de omringende gezonde cellen. "Dit was een verrassing, dit hadden we niet verwacht", vertelt Metselaar. Hij gaat nu uitzoeken of deze toevalsbevinding "interessant genoeg" is om mee verder te gaan. Het is bijvoorbeeld nog de vraag bij welke vormen van kanker de liposomen als behandeling kunnen dienen. "De patiënten zijn nog ver weg", relativeert Metselaar de verwachtingen. Zijn hoop voor nu is gevestigd op het reuma-medicijn.