Voorrang voor Uithoffietsers

De fietsroute tussen het Centraal Station en De Uithof is de afgelopen jaren al vele malen op de schop genomen. Nu ligt er weer een nieuw plan om de route veiliger te maken voor fietsers.

De stad heeft de afgelopen jaren vaak opengelegen tussen het Centraal Station en De Uithof. Die werkzaamheden waren vooral bedoeld om Utrechters en forenzen per bus sneller naar de kennispolder te krijgen. Dat is redelijk gelukt. De buschauffeurs zijn verlost van de eeuwige files op de Biltstraat en karren lekker door op hun vrije baan voor ze de hoogbouw van de Universiteit Utrecht bereiken.

Maar ook met de fietsers is de gemeente de afgelopen jaren druk geweest. Bepaald plezierig is dat de Nobelstraat tegenwoordig in twee richtingen befietst mag worden. De meeste tweewielers die daar jarenlang met gevaar voor eigen leven tegen het verkeer in reden, voelen zich nu nog steeds een beetje zondig als ze daar fietsen. Maar het mag echt!

Chaos

Veel fietsers beginnen hun tochtje naar De Uithof elke ochtend op het Centraal Station. Andere medewerkers en studenten moeten dwars door de stad. Lonneke Zwinkels begint in Lombok en volgens haar is het bij het station al een chaos. Rechtenstudent Arnoud Leijnse woont in een studentenhuis aan de Parkstraat. Hij voegt zich op de Nachtegaalstraat vlak voor grote bottleneck de Burgemeester Reigerstraat pas in de kudde.

Zwinkels (25) kan die fietsroute wel dromen. Ze studeerde in De Uithof psychologie en is inmiddels op diezelfde Uithof medewerkster communicatie bij de universiteit. "In het centrumgebied erger ik me al groen en geel. De gemeente heeft daar geen duidelijke lijn in aangebracht. Als je vanuit de stad de Catharijnesingel opfiets, kan je alle kanten op en dat doet ook iedereen."

Tot aan de Maliebaan fietst het daarna lekker door. Maar het stoplicht op de Maliebaan staat altijd op rood vinden veel fietsers, onder wie Arnoud Leijnse. Die fietsers rijden er en masse door rood. En dat is de oorzaak van de eerste opstopping op de Burgemeester Reigerstraat, want de fietsers zijn veel sneller bij het invoegpunt dan de bedoeling van de verkeersgeleiders is en de auto's moeten aan het begin al wachten.

Fietsstraat

Die Burgemeester Reigerstraat vinden de meeste fietsers nog steeds onoverzichtelijk. En dat terwijl de gemeente er al zoveel tijd, geld en aandacht aan besteed heeft. Na een verkeerstelling kwam de gemeente zeven jaar geleden tot de conclusie dat de straat voornamelijk door fietsers werd gebruikt. Afsluiten voor auto's kon echter niet, door de winkels aan de Reigerstraat. De gemeente besloot daarop tot de aanleg van de eerste fietsstraat in Nederland. Auto's mochten er gebruik van maken, maar de rijbanen werden zo aangelegd dat automobilisten geen fietsers meer konden inhalen.

Op het eerste gezicht geen verkeerd idee. Het ging alleen volledig voorbij aan het feit dat niet alle fietsers even hard rijden. Omdat er niet ingehaald kon worden, bepaalde de langzaamste fietser het tempo van een hele sliert auto's en fietsers. Die voorste fietser werd zenuwachtig, de automobilisten raakten zwaar geïrriteerd en de fietsers daarachter probeerden op alle mogelijke manieren de auto's weer in te halen.

Heel autominnend en Leefbaar Utrecht stond op zijn kop en voor de fietsers bleek het toch ook niet zo'n veilige situatie. Die fietsstraat heeft het nog geen twee jaar uitgehouden. Sindsdien kunnen automobilisten en fietsers elkaar weer inhalen. Maar die Burgemeester Reigerstraat is nog steeds de bottleneck in de fietsroute naar De Uithof.

"Het is een chaotisch stukje straat", zegt Lonneke Zwinkels. "Auto's en fietsen komen van alle kanten en als er ook nog vrachtwagens staan te lossen, is het er ook gevaarlijk. Ik erger me er lang niet altijd, maar je moet eigenlijk het tijdstip goed uitkienen. Als je te vroeg gaat, zit je tussen de scholieren die drie rijen dik naast elkaar rijden. Ga je te laat dan kom je weer tussen alle studenten terecht.

Maar niet alleen de drukte is het probleem. Arnoud Leijnse: "Op de Reigerstraat word je van je sokken gereden door de bussen die de Oudwijkerdwarsstraat in willen. Die chauffeurs letten helemaal niet op fietsers."

De oplossing voor deze verkeerschaos zou natuurlijk zijn om de fietspaden fysiek te scheiden. Maar dat is onmogelijk, stelt Ruud Ditewig, verkeersadviseur van de gemeente Utrecht. "Daar is de straat te smal voor. Er moeten parkeerplaatsen blijven voor bewoners en winkeliers en twee bussen moeten er naast elkaar kunnen rijden."

De rotonde die daarop volgt is niet ongevaarlijk. Rechts heeft voorrang. Veel fietsers weten dat niet en nemen voorrang. "Vorige week was er iemand aangereden en dat was niet zachtjes gegaan", vertelt Lonneke Zwinkels. " Auto's komen redelijk hard uit de Reigerstraat aangereden en weten niet wat ze daar kunnen verwachten."

"Volgens mij is het een 30-kilometer zone", zegt Zwinkels. Maar dat klopt niet. Buurtbewoners hebben wel overal verkeersborden met '30' opgehangen en voeren een verbeten strijd voor de veiligheid van hun kinderen. Ruud Ditewig zou de maximumsnelheid ook graag verlagen. Maar het is een busroute en de gemeente houdt vast aan een maximum snelheid van vijftig kilometer per uur.

Plateau

Er komen wel andere wijzigingen in de route. Over een paar weken gaat het nieuwe plan van de gemeente Utrecht de inspraak in. Inspraak houdt in dat het plan op het wijkbureau ter inzage ligt en er een krantje wordt verspreid waarna burgers een bepaalde periode de kans krijgen om bezwaren tegen de plannen in te dienen.

Aan de Reigerstraat verandert weinig. Er worden een paar parkeerhavens aangelegd. Op de rotonde komt een fietspad om de fietsers veilig langs de rotonde te leiden. Ook de oversteek een stukje verderop naar het park, gevaarlijk voor fietsers, voetgangers en automobilisten, wordt aangepast. De gemeente legt een plateau aan waardoor auto's moeten afremmen. De fietsers steken over op dat plateau. "Automobilisten moeten echter wel in hun spiegels kijken voordat ze zo'n plateau oprijden", weet Lonneke Zwinkels uit ervaring. Bij het Janskerkerkhof, een stukje terug op de route, is ook zo'n plateau maar daar moet je regelmatig stevig in je remmen omdat automobilisten helemaal niet kijken."

Arnoud Leijnse is er niet echt van onder de indruk, "Je moet gewoon goed opletten. Ik let zelf altijd goed op. Maar ik kan me voorstellen dat mensen 's ochtends vroeg nog lekker zitten te slapen op hun fiets."

Vervolgens door het park fietsen is leuk, maar niet zonder risico's weet Lonneke Zwinkels. Daar zitten een paar bochten, waarvan je echt niet kan inschatten wat erna komt. Inhalen is daar gevaarlijk, maar er zijn ook mensen die graag een seconde eerder op hun werk zijn en zo af en toe komt er dan een fietser op me af. Je kunt nergens heen behalve de berm in." Leijnse is daar banger voor de honden en kinderen die plotseling zonder te kijken het fietspad op komen rennen.

De volgende oversteek vanuit het park is een chaos. Automobilisten die regelmatig over de Koningslaan rijden, weten dat fietsers zich onbekommerd met ware doodsverachting voor de motorkap van hun auto storten. Die automobilist kan nauwelijks het park inkijken, omdat er altijd auto's staan geparkeerd. Lonneke Zwinkels weet dat ze daar moet stoppen. "Maar als je stopt krijg je fietsers van achteren in je nek. Dan heb je net iemand ingehaald die heel vervelend fietst en dan gaat die jou weer inhalen. Ze zouden daar het zicht moeten verbeteren door bijvoorbeeld een parkeerverbod op die plek. Maar als de plannen van de gemeente door gaan wordt ook dit verkeerspunt anders: overstekende fietsers krijgen er voorrang.

Veiligheid

Daarna fietst de kudde over de brede lanen door naar De Uithof. Alleen bij café Primus is nog wel eens onenigheid. Zwinkels: "Daar is de streep een stuk naar voren. Daar heb ik zelf geen problemen mee, maar alle fietsers rijden door om te kijken of ze door rood kunnen. Als het stoplicht dan op groen springt, zien ze dat niet en staat er een hele meute van die fietsers voor je. Wat ik wel flauw vindt is dat de politie daar vaak staat te controleren om studenten te bekeuren, die toch al niet zoveel geld hebben. Verder zie je ze nooit ergens."

Toch vindt Zwinkels dat vooral fietsers zich moeten aanpassen. "Automobilisten moeten zich natuurlijk ook realiseren dat ze met fietsers te maken hebben en mede verantwoordelijk zijn voor hun veiligheid. Ook al overtreedt de fietser alle regels. Ik ben ook wel eens pissig als iemand iets verkeerd doet. Dan flap ik er ook wel eens iets uit. Maar af en toe schrik je zo van de acties van een ander. Arnoud Leijnse stoort zich vooral aan de fietsers als hij te laat is: "Als ik op tijd ben, fiets ik rustig in de kudde mee."

De deskundige

De afdeling Utrecht van de Nederlandse Fietsersbond is blij met de nieuwe fietsplannen van de gemeente. Ze komen grotendeels overeen met de wensen van de bond. Voorrang voor fietsers die in en uit het park rijden, vindt de bond logisch. Het grootste deel van de verkeersstroom bestaat tenslotte uit fietsers.

Stroken langs de rotonde aan het einde van de Burgemeester Reigerstraat noemt de bond ook een verbetering. Liever nog zou de fietsersbond afgescheiden fietspaden zien, maar dan zou er een stuk van het Wilhelminapark afgesnoept moeten worden en daar is Stichting Wilhelminapark weer fel op tegen.

De fietsersbond zou ook graag de Prins Hendriklaan autoluw zien: wel toegankelijk voor de mensen die daar wonen, maar niet voor auto's die er alleen maar doorheen rijden. Secretaris Jan van der Horst vindt dat de auto's de fietsers daar hinderen. Ook zou de maximumsnelheid daar dertig kilometer moeten zijn. De fietsersbond wil dat eigenlijk op alle wegen waar auto's en fietsers samen van de rijbaan gebruik moeten maken.

De problemen op de Burgemeester Reigerstraat zijn voorlopig onoplosbaar, denkt Van der Horst. De onderhandelingen tussen gemeente, winkeliers en fietsersbond zijn geëindigd in een absolute patstelling. En daar zal de komende tien jaar niets in veranderen, verwacht Van der Horst. De fietsersbond vindt wel dat de situatie iets is verbeterd vergeleken met een jaar of acht geleden. Toen was het een complete chaos zoals die nu te vinden is in de Kanaalstraat in Lombok.