Welk gedicht moeten studenten kennen?

Neerlandicus Frits van Oostrom, universiteitshoogleraar te Utrecht en voormalig president van de KNAW, denkt aan 'Woordjes Leren' van Jan Eijkelboom — zie hieronder. Maar studenten moeten volgens Van Oostrom ook een gedicht van Martinus Nijhoff kennen, bijvoorbeeld 'De Wolken': Ik droeg nog kleine kleren, en ik lag/Lang-uit met moeder in de warme hei,/De wolken schoven boven ons voorbij/En moeder vroeg wat 'k in de wolken zag. “Ik ken een aantal gedichten van Nijhof uit mijn hoofd. Ze zijn ook niet zo moeilijk te onthouden. Het zijn sentimentele prachtverzen.”

HBO-raad-voorzitter Doekle Terpstra denkt meteen aan het eerste en zesde couplet van het 'Wilhelmus'. Dat zouden studenten uit het hoofd moeten kunnen meezingen: Mijn schild ende betrouwen/ zijt Gij, o God mijn Heer,/op U zo wil ik bouwen,/ Verlaat mij nimmermeer.

'Het Huwelijk' van Willem Elsschot, raadt de huidige Dichter des Vaderlands Driek van Wissen aan. Maar doodslaan deed hij niet, want tussen droom en daad/staan wetten in den weg en praktische bezwaren,/en ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren,/en die des avonds komt, wanneer men slapen gaat. “Elsschot is mijn lievelingsdichter. Dit is zonder opsmuk geschreven. Het is misschien een beetje cynisch, maar wel treffend en erg mooi.”

Tsead Bruinja, kandidaat-Dichter des Vaderlands, noemt een gedicht van J.A. dèr Mouw: ’k Ben Brahman. Maar we zitten zonder meid./ Ik doe in huis het een'ge dat ik kan:/ 'K gooi mijn vuilwater weg en vul de kan; Maar 'k heb geen droogdoek; en ik mors altijd. “Het is een gekke, maar grappige tekst. Je kunt er anderen mee vermaken, maar ook jezelf. Het is klassiek, maar soms klinkt het bijna als straattaal, wanneer hij het heeft over de vereelte handen van zijn vrouw. Je proeft de muzikaliteit van het Nederlands.”

'Poëzie is een Daad' van Remco Campert, zegt Hagar Peeters, ook kandidaat voor de titel Dichter des Vaderlands. Poëzie is een daad/van bevestiging. Ik bevestig/dat ik leef, dat ik niet alleen leef. En ze schudt er nog een paar uit haar mouw, waaronder 'De achttien doden' van Jan Campert en 'Nu nog' van Hugo Claus.

Vanavond wordt via Nederland 2 - aanvang 20.55 uur, NPS - bekend gemaakt wie de Dichter des Vaderlands gaat worden. Hagar Peeters is dus tot de short list doorgedrongen - Ingmar Heytze stond nog wel op de long list.

HOP



Woordjes leren

Jongens, heb je verdriet,

sprak toen de leraar Grieks,



dan moet je woordjes leren, woordjes

leren. Hij knikte energiek



zodat er as viel op zijn vest,

maar dat was toch al vies.



Wij lachten half vertederd,

half meewarig, want tragiek



daar wist je alles van en hij,

heel oud, haast vijftig, niets.



En dat het overging als je maar

woordjes leerde, dat was iets



zo absurds, zo dolkomieks

dat het in omloop kwam als een



gevleugeld woord. Het klapwiekt

nu verdrietig om mij heen



omdat ik later woordjes leerde

waarmee je 't monster kunt bezweren



en ik hem niet meer zeggen kan

hoe ik soms naar die stem verlang,

naar dat onhandige advies.


Jan Eijkelboom [1926-2008]