'Ze hieven het glas, deden een plas en alles bleef zoals het was'

'Kenniseconomie: kaalslag of kentering?' is het motto van de jaarlijkse Avond van wetenschap en maatschappij. Van vlinderdasjes en decolletés voorziene deelnemers verzamelen suggesties voor het Innovatieplatform. Deelname van kroonprins Willem-Alexander staat ook dit jaar weer garant voor een koninklijk sausje. Kleisterlee, die zich graag laat voorstaan op krachtdadige taal, houdt China ten voorbeeld: "Daar wil iedereen winnen en rijk worden." En passant sabelt hij de KNAW neer als een elitair gezelschap. De wetenschapsacademie is de drijvende kracht achter de avond.

Achtergrond
Uitgave: Uitgave 11
Jaargang: Jaargang 35
on 13/11/2003

"Het gaat niet om kennis, maar om kunde en kassa." Philips-baas Gerard Kleisterlee houdt het selecte gezelschap wetenschappers en bestuurders bij de les. De crème de la crème van de vaderlandse kenniseconomie buigt zich tijdens een diner in de chique Ridderzaal over, jawel, de kenniseconomie.

Aan 32 tafels, elk voorzien van een tafelvoorzitter, discussiëren de genodigden over stellingen als 'Nederland is op het gebied van innovatie in het slop geraakt'. Tussen de mini-sorbet en de Hollandse stamppot door lachen smileys de uitverkoren gasten vanaf de placemat toe. Daarop staat de 'Kennis Scorecard' afgebeeld, die de stand van het land in één oogopslag duidelijk moet maken. Slechts één van de zestien smileys kijkt treurig, bij het aandeel van twintigers met een bètaopleiding. Dat betekent dat Nederland wat dat betreft slecht scoort in de EU (plaats elf tot vijftien).

De meeste smileys staren de genodigde neutraal aan. Vooral in de categorieën 'investeringen' en 'mensen' behoort de Nederlandse kenniseconomie in vergelijking met de andere EU-landen tot de middenmoot (plaats zes tot tien). Toch zijn er ook echte lachebekjes: qua 'prestaties' scoort ons land goed. Zoals de arbeidsproductiviteit, dankzij succesvolle kennisintensieve dienstverlening. Maar hier dreigt het bètatekort roet in het eten te gaan gooien.

Een jonge wetenschapster maakt gebruik van een nieuwe sollicitatietruc. Tijdens het afsluitende plenaire debat houdt ze Kleisterlee voor dat ze ondanks uitmuntende studieresultaten vergeefs aanklopte bij Philips, vanwege een vacaturestop. Hoezo bètatekort? Waarop een in verlegenheid gebrachte Philipsbaas zijn onderschikte bureaucratische rechtlijnigheid verwijt en om haar visitekaartje vraagt.

Er is ook jong onderzoekstalent dat in het Innovatieplatform wil. Maar minister Van der Hoeven reageert daar in haar toespraak afwijzend op. "Sinds wanneer hebben jeugdige ideeën met leeftijd te maken?" Victor Spoormaker, voorzitter van het Promovendi Netwerk Nederland (PNN, voormalig Laioo), baalt daarvan. "Als dit soort selectief luisteren het Innovatieplatform kenmerkt, houd ik mijn hart vast. Dan wordt het gewoon gebruikt als legitimatie van het bestaande regeerakkoord. En dat voor een half miljard euro. Geld dat in de wetenschap toch beter te besteden is."

Toch wil Spoormaker niet ondankbaar overkomen. "Begrijp me niet verkeerd, het was een leuke avond, lekker eten, goed gedronken en zeker interessante mensen gesproken. Maar dat ene gezegde bleef toch een beetje in mijn achterhoofd hangen: 'Ze hieven het glas, ze deden een plas, en alles bleef zoals het was.'"

HOP, Onno van Buuren