‘Onderwijs de dupe van dikke-ik-mentaliteit op de universiteit’
De moordende concurrentie om onderzoeksbeurzen en een gebrek aan vaste aanstellingen veroorzaken een dikke-ik-mentaliteit op de universiteit. Dat zei hoogleraar Marianne Joëls dinsdag tijdens een debat van Studium Generale.
Het universitaire onderwijs lijdt onder de toename van tijdelijk personeel en de strijd om onderzoeksbeurzen. Dat zeiden diverse sprekers dinsdag bij een debat naar aanleiding van de onrust op universiteiten.
Tijdelijk personeel geeft vaak onderwijs, zei Laurens Hessels van het Rathenau Instituut. De balans is weg. De tijdelijke mensen hebben weinig perspectief en komen in een wereld met veel competitie. “Als je goed in onderwijs bent, kun je het vaak vergeten. Je wordt afgerekend op je onderzoek.”
Dat was ook de constatering van Marian Joëls, hoogleraar Neurowetenschappen en columnist op DUB, die refereerde aan de recente Dikke Ik-speech van Mark Rutte. “De Dikke Ik in de wetenschap zorgt voor onplezierige concurrentie.” Ze vertelde dat onderwijs het afvoerputje van veel afdelingen is. Die dikke-ik-mentaliteit zorgt er volgens haar ook voor dat vrouwen eerder afhaken.
Tegenover de Dikke Ik plaatste Joëls de altruïstische wij. Zij pleitte voor meer samenwerking, waarbij mensen ook carrière kunnen maken in het onderwijs. Dat werd onderschreven door Mirko Noordergraaf, hoogleraar Publiek Management. “We moeten teams maken waarbij je krachten bundelt. Bij ons zijn er carrièrepaden voor onderzoek-, onderwijs- en adviestaken.”
Ook hoogleraar Wijsgerige Ethiek Marcus Düwell was kritisch op het personeelbeleid in de wetenschap. De enorme toename van tijdelijk personeel is schadelijk voor de academische vrijheid, zei hij. Mensen die maar even mogen blijven zijn onzeker en hebben weinig ruimte zich vrij te ontwikkelen.
Werner Raub, decaan van de faculteit Sociale Wetenschappen, was als bestuurder aanwezig en zei dat het onvermijdelijk is dat universiteiten werken met tijdelijk personeel. “Je kunt niet voorspellen hoe de aanmeldingen van studenten voor een opleiding verlopen. Die verschillen soms enorm. En je wilt niet steeds weer reorganiseren.”
De gevolgen van het personeelsbeleid werden geïllustreerd door Julia Muller, studente Taal- en cultuurstudies. De bachelorstudente wilde dolgraag een thesis schrijven op het gebied van Conflictstudies. Ze schreef zich in, maar kreeg te horen dat er helaas geen docent op dit terrein beschikbaar was. Ze kon nog kiezen voor een onderwerp op het gebied van de middeleeuwen, antieke cultuur en mentaliteitsgeschiedenis. Haar reactie: “Dit moet toch anders kunnen.” Ze sloot zich daarna aan bij de Nieuwe Universiteit Utrecht.
Werner Raub beaamde dat het aantal docenten moet groeien. “Een probleem is dat onze overheid over de jaren heen steeds minder geld per student beschikbaar stelt: van zo’n 19.500 euro in 2000 naar zo’n 14.000 euro in 2014. Om het tij te keren, is extra geld nodig uit Den Haag.”
De kritiek op het rendementsdenken vond hij overdreven. “Is het zo gek als je van studenten vraagt om hun bacheloropleiding van drie jaar in vier jaar af te ronden? Het gaat hier om belastinggeld. En moet je juist niet proberen studenten die op de verkeerde plek zitten snel uit te filteren? Ik denk niet dat onze opleidingen minder diepgang hebben dat een aantal jaar terug. Integendeel. Over de curricula is beter nagedacht.”
Bekijk hier het debat van Studium Generale terug. Lees hier wat DUB eerder publiceerde over de ontwikkelingen rond de Nieuwe Universiteit Utrecht en Rethink UU.