‘Universiteiten zijn verlengstuk van r&d-afdeling Danone’

Voedingsmiddelbedrijf Danone profiteert volop van onderzoek dat gedaan wordt met publiek geld, schrijft weekblad De Groene Amsterdammer.

Zuivelgigant Danone is met publiek geld en belastingvoordelen naar De Uithof gelokt, en zet nadrukkelijk zijn stempel op wetenschappelijk onderzoek dat door Nederlandse universiteiten uitgevoerd wordt.

Dat meldt De Groene Amsterdammer deze week in een zevenduizend woorden tellend stuk dat is geschreven door Investico, een platform voor onderzoeksjournalistiek. Dit collectief deed eerder al onderzoek naar de (commerciële) nevenactiviteiten van hoogleraren. Daaruit bleek dat bijna de helft van de hoogleraren nevenfuncties niet of slechts deels op zijn of haar profielpagina meldt.

De samenwerking tussen universiteiten en voedingsmiddelbedrijf Danone, dat een onderzoekscentrum in De Uithof heeft, is illustratief voor de manier waarop wetenschap en bedrijfsleven steeds meer vervlochten raken, schrijft het weekblad deze week. Op steeds meer campussen komen wetenschap en bedrijfsleven naast elkaar te zitten.

Om die public-private partnerships tot stand te brengen, wordt volop publiek geld gebruikt. Zo werd in 2009 flink met de portemonnee gewapperd om Danone naar Utrecht te halen, onthult het blad. Regionale bestuurders stelden destijds een startkapitaal van 5 miljoen euro voor gezamenlijk onderzoek in het vooruitzicht. Dat staat in het bidbook dat Utrecht destijds aanbod aan Danone, waarop de Groene Amsterdammer de hand wist te leggen met een beroep op de wet openbaarheid van bestuur. Verder profiteert het Franse Danone volop van het gunstige belastingklimaat dat de Nederlandse overheid heeft gecreëerd voor buitenlandse bedrijven.

Daarnaast blijkt Danone een stevige vinger in de pap te hebben bij het bepalen van de onderzoeksagenda, ook bij onderzoek dat gefinancierd wordt uit publieke middelen. Veel wetenschappers zouden zich voor het karretje van de zuivelgigant laten spannen, en fungeren als “verlengstuk” van de r&d-afdeling van Danone. Hun onderzoek zou er alleen toe dienen om de producten van Danone van een wetenschappelijk stempel te voorzien en gezondheidclaims van yoghurtdrankjes te onderbouwen.

En soms vliegen die gezondheidclaims uit de bocht, met hulp van wetenschappers. De Groene Amsterdammer wijst naar het product Souvenaid, dat in 2013 op de markt kwam. Uit een door Danone gefinancieerde studie, uitgevoerd door de Vrije Universiteit, zou blijken dat het yoghurtdrankje de ontwikkeling van Alzheimer zou remmen. Later zou blijken dat die claims op zijn minst dubieus zijn. 

De Universiteit Utrecht doet ook veel onderzoek in samenwerking met Danone. Het weekblad noemt geen voorbeelden van gekleurd onderzoek waar Utrechters aan meewerken.

De conclusie van De Groene Amsterdammer: Danone zit voor een dubbeltje op de eerste rang. Publiek geld wordt ingezet voor het op de markt brengen van commerciële producten. “Publieke lasten, private voordelen, zo laat de kenniseconomie van Nederland zich samenvatten.”