‘Wetenschappers moeten ook als docent carrière kunnen maken’

Universiteiten hadden het de afgelopen jaren zo druk met onderzoek doen, dat ze hun onderwijs hebben laten versloffen. De balans is zoek, zegt de Maastrichtse hoogleraar Hubert Coonen.

Om een vast contract te bemachtigen, moeten wetenschappers vooral veel publiceren en veel onderzoekbeurzen binnenhalen. “Onderzoek is belangrijk”, beaamt Coonen, “maar die andere taak, goed onderwijs geven, ook. Je mag verwachten dat die twee in evenwicht zijn.” Dat is niet het geval, concludeert de Maastrichtse hoogleraar in zijn boek over het universitaire onderwijs.
Is daar een verklaring voor?
“Wetenschappers kunnen door onderzoek te doen meer prestige en statuur verwerven. Wie carrière wil maken, richt zich dus voornamelijk daarop. Je kunt je dag maar één keer besteden. Daardoor lopen opleidingen het risico dat hun onderwijs aandacht tekortkomt. Dat is overigens niet alleen in Nederland zo. Het blijkt een internationaal fenomeen te zijn.”
Kunnen opleidingen het tij keren?
“Universiteiten moeten beter nadenken over de carrièremogelijkheden die ze willen bieden binnen het onderwijs. Het moet voor wetenschappers makkelijker worden om onderzoek te combineren met onderwijstaken. Docenten moeten zich bovendien hun hele loopbaan blijven professionaliseren. De basiskwalificatie onderwijs (bko) is een mooi begin, maar daarmee zijn docenten er nog niet. Ook moet er meer onderzoek komen naar het hoger onderwijs. Bijvoorbeeld naar digitalisering: wat werkt wel en wat niet? In Nederland doen we dat soort onderzoek opvallend weinig.”
U wil dat wetenschappers onderzoek en onderwijs beter combineren. Maar ze hebben niet ineens meer tijd. Gaat dat ten koste van de wetenschap?
“Er moet absoluut niet het beeld ontstaan dat het een goed idee is om de onderwijstaak en onderzoekstaak van een universiteit uit elkaar te halen. Docenten moeten hun sporen in de wetenschap wel verdiend hebben. Het is niet de bedoeling dat ze zich al heel vroeg uitsluitend gaan richten op het docentschap.”
Kan de overheid een rol spelen?
“Voor goed hoger onderwijs heb je veel docenten nodig, goede faciliteiten en voldoende scholing. De overheid moet daar genoeg geld voor uittrekken, en dat doet ze op dit moment niet. Dus in die zin moet het kabinet zijn verantwoordelijkheid nemen. Maar ik ben geen voorstander van allerlei verplichtingen. We kunnen dit best aan instellingen laten. Bovendien controleert de NVAO de onderwijskwaliteit. Die combinatie van zelfregulering en verantwoording afleggen lijkt mij de beste.”
Hoe ziet de toekomst er uit? Zijn universiteiten al aan de slag met uw aanbevelingen?
“Aan de Universiteit Maastricht zijn de mogelijkheden binnen het onderwijs heel bescheiden in ontwikkeling. Maar het gaat om weinig mensen, dus we kunnen nog niet spreken van een echte verandering in de carrièremogelijkheden. Toch is de discussie duidelijk aangezwengeld, dat heb ik met mijn onderzoek ook willen bereiken. De kwaliteit van het Nederlandse onderwijs is goed, maar kan beter.”
Universiteitenvereniging VSNU houdt donderdag een conferentie over de vraag hoe universiteiten hun onderwijs kunnen verbeteren. Hubert Coonen zal er een workshop verzorgen. Zijn boek is onder meer hier te bestellen.