“Maak migrantenjongeren weerbaar bij zoektocht naar werk”

Migrantenjongeren vinden minder snel een baan dan anderen. Maak hen weerbaar tegen discriminatie op de arbeidsmarkt, oppert het Kennisplatform Integratie & Samenleving.

De afgelopen jaren was bijna vijftien procent van de hbo’ers met een niet-westerse achtergrond anderhalf jaar na afstuderen nog werkloos, tegen zes procent van de autochtone hbo’ers. Wat kunnen we daaraan doen, wil het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid graag weten. Het Kennisplatform probeert erachter te komen.

Een vaak genoemde verklaring is dat de allochtone jongeren ‘werknemerscompetenties’ missen: ze zouden minder goed met anderen kunnen samenwerken of doorzettingsvermogen ontberen. Maar daar is geen bewijs voor, stelt Saskia Keuzenkamp, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit en een van de auteurs van het onderzoek. “Dus heeft het niet zoveel zin om ze daaraan te laten werken.”

Wat werkt
Het is de vraag wat dan wel werkt. Eerder keek het platform of vooroordelen bestreden konden worden door werkgevers en allochtone jongeren met elkaar te laten kennismaken, maar het hielp niet echt. Ook extra werkervaring en de inzet van rolmodellen en mentoren bleken geen ultieme oplossing.

De onderzoekers opperen dat migrantenjongeren baat kunnen hebben bij weerbaarheidstrainingen. Ze moeten leren omgaan met tegenslagen, want die zullen ze nu eenmaal krijgen door de discriminatie op de arbeidsmarkt. Laat hen vooral ontdekken waar ze goed in zijn, want dat zal “een mechanisme van selffulfilling prophecy in de hand werken, maar dan de positieve kant op”, aldus het rapport.

Het doet denken aan een omstreden uitspraak van premier Mark Rutte: de overheid kan weinig doen tegen discriminatie, Mohammed moet zichzelf invechten. Maar dat gaat Keuzenkamp te ver. “Je kunt jongeren weerbaar maken, maar dat neemt niet weg dat er sprake is van discriminatie. De kunst is om dat te tackelen. We hebben een goede wet gelijke behandeling, daar ligt het niet aan. Het kabinet kan wel kennis vergroten over discriminatie en zorgen dat er goede trainingen worden ontwikkeld tegen discriminatie bij werving en selectie. Als je het een doet, hoef je het ander niet te laten.”

Dilemma
De trainingen kunnen jongeren ook bewust maken van een dilemma waar ze mee te maken hebben: ze moeten een deel van hun ‘cultureel kapitaal’ inruilen voor wat werkgevers vragen, menen de onderzoekers.

“Cultureel kapitaal is een hulpbron die je van huis uit meekrijgt”, legt Keuzenkamp uit. “Het is waardevol in een specifieke context, maar misschien niet altijd op de arbeidsmarkt. Veel werkgevers hechten waarde aan opkomen voor jezelf, eigen verantwoordelijkheid en assertiviteit. Als je dat van huis uit bescheidenheid hebt meegekregen, sta je bij je sollicitatie op een achterstand. Dat zegt lang niet altijd iets over je geschiktheid. Voor werkgevers is het ook belangrijk om zich dat te realiseren.”

Witte man
In ander onderzoek kijkt Keuzenkamp naar de situatie van vrouwen, homoseksuelen en transgenders. Dan spelen volgens haar vergelijkbare mechanismen. “De hoogopgeleide witte man staat model voor wat het beste is en daar hebben alle mensen mee te maken die ervan afwijken, op wat voor manier dan ook. Denk ook maar aan ouderen  en mensen met een handicap.”