Afsluiting Westerdijkjaar: gadgets, schimmels en vrouwen

Johanna Westerdijk kreeg bekendheid als eerste vrouwelijke hoogleraar en haar specialiteit was het onderzoek naar schimmels en ziektes bij planten. Haar leven was alles behalve saai. Ze liet uitspraken optekenen als : ‘werken en feesten vormt schoone geesten’ en ‘van een saai leven gaat zelfs een schimmel dood’. Die laatste uitspraak staat zelfs op de gevel van het ministerie van OCW.  

Het feest begon in februari met een officiële opening. Veel initiatieven in de loop van het jaar kregen het predicaat ‘Westerdijkactiviteit. Zo waren er Westerdijklunchlezingen, Westerdijkleerstoelen, Westerdijk Fellows en een Westerdijkinstituut, Westerdijktentoonstelling, Westerdijkgalerij, Westerdijksymposium en een Westerdijkprijs.

Daarnaast bleken de organisatoren dol op Westerdijkgadgets: Westerdijk T-shirts, Westerdijkbier, Westerdijkmokken, Westerdijkgeurkaarsen, Westerdijksjaals, een Westerdijkschimmelspel, Westerdijksieraden  en Westerdijkkalenders.

Bij verschillende mensen sloeg de Westerdijkmoeheid toe. Tegelijkertijd bleek dat buiten de inner circle van de organisatoren, bijvoorbeeld onder vrouwelijke studenten, de bekendheid van het Westerdijkfeest minimaal was.

De ronde van Jet
Dinsdag 31 oktober werd in het gloednieuwe gebouw van het Westerdijkinstituut teruggeblikt op de afgelopen maanden. Zo bleek er inhoudelijk wel aandacht gegeneerd voor vrouwen in de wetenschap, bekendheid met schimmels in de samenleving en versterking van het onderzoek.

Op de dag van de officiële aftrap kondigde toenmalig minister Jet Bussemaker aan geld beschikbaar te stellen voor 100 extra vrouwelijke hoogleraren. “De ronde van Jet”, noemt KNAW-president José van Dijck dat liefkozend.

Het gebaar leidde ook  tot discussie. Sommige vrouwen gaven aan liever niet op zo’n excuusleerstoel te willen solliciteren. Aan de andere kant is het aantal vrouwelijke hoogleraren nog altijd schrikbarend laag en is een inhaalslag noodzakelijk.

Psycholoog Belle Derks gaf dinsdag aan dat het belangrijk is dat vrouwen die hoogleraar worden, daarbij gekozen worden op basis van kwaliteit en dat  een universiteit dat als motivatie moet noemen. Ook moet je volgens haar bij dergelijke stimuleringsmaatregelen altijd de "bigger picture" in het oog houden. Ze riep op om niet alleen maatregelenen voor vrouwen te creëren, maar ook de voorzieningen van mannen, bijvoorbeeld als het gaat om zorgverlof, te verbeteren.

Los van de extra hoogleraren, waren er dit jaar nog tal van andere stimuleringsacties, zoals het instellen van Westerdijkfellows bij de Bètafaculteit, het zichtbaar maken van vrouwelijke hoogleraren in zaal 1636 van het Academiegebouw, de oprichting van een netwerk van vrouwelijke hoogleraren en een middag waarop Wikipediapagina's werden aangemaakt voor vrouwelijke hoogleraren.

Meet the professor
Het Westerdijkjaar stond ook in het teken van kennismaking van de jeugd met de vrouwelijke hoogleraar en het schimmelonderzoek. Een voorbeeld was het jaarlijkse bezoekje van hoogleraren aan een basisschool tijdens de Dies in het kader van Meet the professor. Dit jaar namen extra veel vrouwelijke hoogleraren deel aan dit event. Zowel José van Dijck, die in Utrecht universiteitshoogleraar is, als de hoogleraar die nu de leerstoel van Westerdijk bekleedt Corné Pieterse, noemden dit één van de hoogtepunten van het jaar.  “Kinderen durven nog zonder gêne de interessante vragen te stellen”, zei Pieterse.

In het Universiteitsmuseum was er een tentoonstelling over schimmels die veel belangstelling trok. Vooral de actie dat bezoekers aarde uit de eigen tuin konden aanleveren om te kijken of daar een nog onontdekte schimmel in zat, was een succes. Een eventuele nieuwe schimmel kreeg namelijk de naam van de vinder. José van Dijck leverde ook een sample aan en was supertrots toen bleek dat in haar tuin een nieuwe schimmel werd ontdekt die nu dus haar naam draagt.

Groeiende studentenbelangstelling
Ook het vakgebied van de plantenziektekunde en het onderzoek naar de schimmels zat afgelopen jaar in de lift. Volgens Corné Pieterse groeide het aantal studenten de afgelopen jaren flink.

Daarnaast kreeg het KNAW-instituut naar schimmelonderzoek een nieuwe naam en een nieuwe plek. Het Centraal Bureau voor Schimmelcultures van het KNAW in De Uithof veranderde de naam in het Westerdijk Fungal Biodiversity Institute en heeft sinds augustus een prachtig nieuw onderkomen aan de Uppsalalaan.

Het afgelopen jaar organiseerde het instituut een bijzonder wetenschappelijk congres op het gebied van schimmelcultuur met alleen vrouwelijke sprekers. De komende jaren wil het instituut meer vrouwelijke wetenschappers aan zich binden en beurzen beschikbaar stellen voor talentvolle wetenschappers uit andere continenten. Dat maakte instituutsdirecteur Pedro Crous dinsdag bekend.  

Toekomstige initiatieven

Het Westerdijkjaar is dan afgesloten, het is de bedoeling dat verschillende activiteiten zullen doorgaan en nieuwe worden gelanceerd. Gisteren konden aanwezigen op een zeepkist ideeën hiervoor pitchen. Zo werd gevraagd de aandacht vast te houden om het aantal vrouwelijke hoogleraren te laten groeien bijvoorbeeld en het doortrekken van de lijn om een meer diverse universiteit te krijgen. Daarnaast werd gepleit voor meer aandacht voor basisscholieren om hen al op die leeftijd te laten kennismaken met wetenschap.