Als het kabinet valt: winnaars en verliezers

Er wordt weer onderhandeld in het Catshuis, maar of Rutte, Wilders en Verhagen het eens zullen worden blijft de vraag. Wat als Wilders een dezer dagen de stekker eruit trekt?

Voor een grote groep studenten betekent een eventuele val van het kabinet Rutte goed nieuws. Wanneer een kabinet demissionair is, kunnen de Eerste en Tweede Kamer onderwerpen ‘controversieel’ verklaren: daarover worden dan geen besluiten genomen voordat er een nieuw kabinet is. Dat zou best eens kunnen gebeuren met het wetsvoorstel ‘studeren is investeren’.
Want Zijlstra’s plannen om de basisbeurs in de master af te schaffen en het ov-reisrecht in te korten zijn omstreden bij de oppositie. De Tweede Kamer moet er nog over debatteren, maar als het kabinet Rutte valt, is het onzeker of dat doorgaat. Dat zou betekenen dat de aangekondigde maatregelen niet vanaf september gaan gelden.
De langstudeerboete gaat niet van tafel, want die is vorig jaar al goedgekeurd door de Tweede en Eerste Kamer. Hij wordt vanaf september geheven, ook bij deeltijdstudenten die meer dan een jaar zijn ‘uitgelopen’. Wel beloofde staatssecretaris Zijlstra een kritische Eerste Kamer om vóór 1 april met een plan voor deeltijdstudenten te komen. Die worden volgens de senatoren onevenredig hard getroffen. Maar als de Catshuisonderhandelingen voor die tijd definitief doodlopen, zal er voor de deeltijders weinig veranderen.
Ook de hogescholen en universiteiten gaan wat merken van een kabinetsval. Zij zijn druk bezig met het formuleren van prestatieafspraken en profileringsvoorstellen, maar het is de vraag of dat dan allemaal nog nodig is. Zijlstra wil zeven (en op termijn twintig) procent van de bekostiging afhankelijk gaan maken van de prestaties van hoger onderwijsinstellingen. Om dat te regelen moet er eerst nog een maatregel van bestuur langs de Raad van State en de Tweede Kamer.
Regeringspartij CDA is echter zeer kritisch over de prestatieafspraken. Bovendien werd er deze week een motie van CDA, ChristenUnie en SGP aangenomen waarin staat Zijlstra zijn plannen in een wetsvoorstel moet vastleggen als de Raad van State juridische bezwaren heeft tegen de maatregel van bestuur. Dat krijgt hij alleen voor elkaar, als het kabinet blijft zitten.