Bussemaker laveert leenstelsel door de Kamer
Schijnbaar moeiteloos verdedigde minister Bussemaker het wetsvoorstel studievoorschot woensdag in de Tweede Kamer. Een meerderheid van de fracties zal dinsdag voor afschaffing van de basisbeurs stemmen. Maar dat was bij aanvang al duidelijk.
ChristenUnie-Kamerlid Carola Schouten was zichtbaar teleurgesteld. “Met pijn in het hart constateer ik dat dit wetsvoorstel er doorkomt. Ik dank iedereen voor dit debat, maar ik had er meer van verwacht”, eindigde ze haar betoog gisteravond laat in de Tweede Kamer.
Minister Bussemaker schaft, gesteund door de regeringspartijen en D66 en GroenLinks, de basisbeurs af voor alle nieuwe bachelor- en masterstudenten. Dat bedrag kunnen studenten voortaan bij de overheid lenen, tegen gunstige terugbetaalvoorwaarden. De opbrengst van de maatregel, ruim 600 miljoen, is bestemd voor de kwaliteit van het hoger onderwijs.
De stellingen waren ingenomen, al ver voor het Kamerdebat over het ‘wetsvoorstel studievoorschot’ losbarstte. De vier partijen die voor een leenstelsel zijn, sloten voor de zomer een akkoord. Sindsdien zijn de gelederen gesloten. Of in de woorden van PVV-Kamerlid Harm Beertema: “We hebben hier eigenlijk een mooi, lang toneelstuk opgevoerd.”
Toch gaf de oppositie zich niet zonder slag of stoot gewonnen. De onderzoeken naar de effecten op de toegankelijkheid deugen niet, vonden SP en CDA. De ChristenUnie nam het nogmaals op voor studenten met een handicap.
Bovendien legt het leenstelsel een bom onder de staatsschuld, voegde CDA-Kamerlid Michel Rog daar aan toe. Hij deed op de valreep nog een allerlaatste poging om voorstanders PvdA, VVD, D66 en GroenLinks op andere gedachten te brengen. Op zijn verzoek gaat het Centraal Planbureau een aantal rekensommen maken over de gevolgen van het nieuwe leenstelsel. Rog wil de uitkomsten nog voor de stemming van volgende week dinsdag hebben.
Zelfs op het moeilijkste punt (studenten verliezen nu al de basisbeurs, terwijl hun onderwijs nog niet verbeterd is) kwam Bussemaker niet in de problemen. De onderwijsinstellingen gaan immers 200 miljoen euro per jaar voorschieten. CU-Kamerlid Schouten vroeg de minister om een overzicht: hoeveel extra geld steekt elke hogeschool of universiteit de komende jaren dan in het onderwijs? En waar gaat dat geld dan precies heen? “Dit studievoorschot wordt verkocht met het argument dan er fors geïnvesteerd wordt in het onderwijs. Als Kamer moeten wij dat kunnen controleren. Er is 200 miljoen euro beloofd, ik wil weten of instellingen die belofte kunnen waarmaken.”
Dat overzicht krijgt de Kamer niet, zei Bussemaker. Ze wil best verantwoording afleggen over de manier waarop dat extra geld wordt besteed, maar niet per instelling. “We kiezen bewust niet voor een one size fits all”, zei ze. “Het is naar mijn idee niet zo dat de Kamer van alle hogescholen en universiteiten overzichten zou moeten willen waarin tot op het niveau dat mevrouw Schouten vraagt, wordt verantwoord wat zij doen.”
En daarmee was de kous af. Dinsdag wordt er over het wetsvoorstel gestemd. Daarna mag de Eerste Kamer zich erover buigen.
“Schrijf schuldenstelsel op je buik”
Acht jongeren van de Socialistische Partij trokken gisteravond op de publieke tribune van de Tweede Kamer hun T-shirt uit. Schuldenstelsel, stond er op hun buik.
Ze riepen dat Bussemaker en de ‘schuldencoalitie’ het leenstelsel op hun buik konden schrijven. Op hun rug stond de datum van het landelijke protest tegen het leenstelsel: 14 november.
Eduard van Scheltinga, student filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, was één van hen. “We zijn meteen de zaal uitgezet, zegt hij. Maar het ging allemaal heel gemoedelijk.”
Volgende week zal een meerderheid van VVD, PvdA, D66 en GroenLinks instemmen met het leenstelsel, drie dagen voordat studenten gaan demonstreren op het Malieveld. Toch komt het protest niet te laat, meent Scheltinga. “De langstudeerboete hebben we ook tegengehouden, zelfs toen hij al was ingevoerd. Vrienden van mij hadden hem al betaald.”
De wet moet nog door de Eerste Kamer. Als de druk van jongeren maar hoog genoeg wordt, kan er volgens hem nog van alles gebeuren. “De verkiezingen voor de Provinciale Staten komen eraan en er zijn partijen die graag stemmen van jongeren willen.”
Dinsdag verstoorden demonstranten ook heel even de vergadering van de Tweede Kamer door te schreeuwen en op een scheidsrechtersfluitje te blazen.