Chinese overheid houdt stevige grip op studenten in het buitenland

Een groot gezamenlijk onderzoek van de Australische media liet maandag zien dat China een stevige grip probeert te houden op Chinezen in het buitenland. Via onder meer de inzet van studentenverenigingen probeert Peking de publieke opinie en de politieke besluitvorming te beïnvloeden.

Zo is er het voorbeeld van de student Tony Chang, die in Australië studeert en daar lid is van een Chinese beweging die voor meer democratie strijdt in het moederland. Zijn ouders kregen thuis in China de boodschap hun zoon te vertellen dat hij zich gedeisd moest houden.

In Australië studeren zo’n honderdduizend Chinezen. Die worden vanuit Peking gemobiliseerd wanneer er evenementen plaatsvinden waarbij China betrokken is. Ongekend, vond een Australische politieagent. “Als Australië iets dergelijks organiseert voor haar studenten in Londen, verschijnen er twee studenten en een hond”, zei hij tegen de nationale omroep.

Enkele weken geleden haalde ook de Chinese student Yang Shuping het nieuws nadat ze zich de woede van duizenden internetters en zelfs het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken op haar hals haalde. Ze bekritiseerde de luchtvervuiling in haar geboortestad en gebruikte de smog als metafoor voor het gebrek aan vrijheid en democratie in China.

Beledigde Chinese medestudenten maakten een protestvideo onder de hashtag #proudofChina en via sociale media werd ze bestookt met foto’s van schone lucht. Bovendien werd ze bedreigd en verzocht vooral in de Verenigde Staten te blijven.

Chinadeskundige Frank Pieke, hoogleraar aan de Universiteit Leiden, ziet dat China de laatste jaren de teugels inderdaad strakker aantrekt. Vorig jaar verloor het land een rechtszaak over het annexeren van bepaalde eilanden in de Zuid-Chinese zee en mobiliseerde daarop Chinese rechtenstudenten die in Utrecht studeerden om een petitie in te dienen bij het Internationaal Gerechtshof.

“Er wordt steeds meer de nadruk gelegd dat Chinezen ook in het buitenland loyaal moeten zijn aan de Partij”, zegt Pieke. “Dat is echt iets van de laatste twee, drie jaar.”

Veruit de meeste Chinezen komen hier alleen om te studeren of te werken, stelt hij, maar het is niet uit te sluiten dat er een kleine groep is die de agenda van de Chinese regering dient. “Ik hoop dat de AIVD hen in de gaten houdt”, zegt Pieke, “juist in sectoren als onderwijs en onderzoek.”

Hij vindt het geen gek idee om buitenlandse studenten in bepaalde onderzoeksgebieden te gaan screenen. “Waarom niet? Ik kan me voorstellen dat een onderzoeksgroep dat een wapensysteem ontwikkelt, alleen Nederlandse studenten toelaat. Dat is strategisch van belang.”