Chronische wond maakt lichaam verslaafd

Muizen voelen een wond die niet geneest na verloop van tijd niet meer. Maar ze blijken dan wel aan de 'morfine' verslaafd te zijn die hun lichaam aanmaakt. Utrechtse onderzoekers denken nu een tegengif te kunnen ontwikkelen zonder ontwenningsverschijnselen. 
Het is verrassend dat je ontwenningsverschijnselen kunt opwekken bij een muis met een aanhoudend zere poot” , zegt verslavingsdeskundige Roger Adan van het Rudolf Magnus Instituut van de Universiteit Utrecht. “De wond ligt ver van het centrale zenuwstelsel af. Maar de jumps, de shakes en het tandenklapperen van het afkicken worden toch echt opgewekt in de hersenen. Een chronische wond kan het lichaam dus echt verslaafd maken.” 
De dierenproeven bevestigen de gloednieuwe vondst van Adans promovendus Frank Meye. Meye ontdekte in hersencellen van verslaafde muizen eiwitten die overactief zijn bij morfine- of heroïnegebruik. In die eiwitten, zogeheten morfinereceptoren, zetelt volgens hem de verklaring van verslaving. Ze liggen precies in het zogeheten 'pleziercentrum' van de hersenen. Ze zorgen voor een voortdurende prikkel. 
“Voor het ontstaan van verslaving maakt het geen verschil als de morfine of heroïne de hersenen bereikt via een spuit of -zoals bij een wond- door het lichaam zelf wordt aangemaakt”, vertelt Meye, “Normaal gaat de receptor 'aan' bij aanwezigheid van morfine, 'uit' bij afwezigheid. Als hij relatief te vaak aanhoudend 'aan' en 'uit' is gezet, kan hij spontaan actief worden. Hij blijft dan maar signalen afgeven. En als dat kunstmatig worden gestopt, ontstaan er ontwenningsverschijnselen.” 
Al langer was bekend dat het lichaam bij een wond morfine-achtige stoffen aan gaat maken die de pijn verzachten. Het heeft immers geen nut dat een dier in zijn 'struggle for live' te lang in beslag wordt genomen door pijn. In de natuur heelt een wond natuurlijk binnen een bepaalde tijd. In de Amerikaanse dierenproef wordt die kunstmatig in stand gehouden. 
Volgens Meye spelen de spontaan actieve receptoren zowel een belangrijke rol bij de 'kick' als de lichamelijke afhankelijkheid van drugs bij verslavingen. Ze zorgen ervoor dat de plezierstof dopamine wordt afgegeven aan een hersengebiedje dat muizen met een elektrode in hun brein nog liever prikkelen dan te eten of vrijen. Maar tegelijk zijn ze betrokken bij ontwenningsverschijnselen. “Bij die ontwenning ontstaat juist pijn in het hele lichaam. Ik heb weleens met verslaafden gesproken die me vertelden dat het ze uiteindelijk helemaal niet meer gaat om de kick, maar om het voorkomen van die pijn”, aldus Adan. 
De Utrechtse onderzoekers hopen vooral dat hun ontdekkingen zullen leiden tot een betere behandeling bij een overdosis. Want ze denken nu te weten hoe ze een antigif tegen morfine of heroïne kunnen toedienen zonder tegelijkertijd de soms levensbedreigende ontwenningsverschijnelen op te wekken. “Huidige middelen zoals naloxone kunnen dat niet. Hierdoor geven ze het lichaam een enorme klap. We hebben een manier gevonden om een overdosis morfine of heroïne onschadelijk te maken, terwijl je het lichaam veel geleidelijker aan de nieuwe toestand kunt laten wennen.”