Clevers: 'Wetenschap moet fors bezuinigen'

De wetenschap kan komende maand nieuwe bezuinigingen tegemoet zien, voorspelt Hans Clevers, president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Ook de KNAW moet inleveren.
In zijn eerste jaarrede legde Clevers uit waarom de samenleving de wetenschap nooit echt heeft omarmd, ondanks het succes van de wetenschappelijke methode. Mensen gaan nu eenmaal van nature op hun intuïtie en gevoel af. “Ik wijs op het wijdverbreide geloof in alternatieve geneeswijzen, de angst voor vaccinatie en voor genetisch gemodificeerd voedsel, en de aantrekkingskracht van astrologie.”
Zelfs wetenschappers vallen eraan ten prooi. Zijn eigen ‘ster-aio’ uit Maleisië raadpleegt elke dag haar horoscoop. In Harvard kende hij een wetenschapper die altijd achterwaarts over zijn reageerbuisjes sprong, omdat dat de eerste keer had gewerkt. “De wetenschap zal door haar onnatuurlijke karakter nooit automa­tisch kunnen rekenen op vertrouwen en sympathie”, concludeert Clevers. “We zullen het wetenschappelijke ver­haal steeds opnieuw moeten blijven uitleggen en ons bestaansrecht elke keer weer moeten verdienen. Het is te simpel om dit gegeven als het resultaat van onwetendheid af te doen.”
Misschien, zo suggereert hij, verklaart dat ook de bezuinigingen op wetenschap. “Ons Rathenau Instituut heeft recent becijferd dat de to­tale publieke onderzoeksfinanciering terugloopt van vijf miljard euro in 2011 tot 4,3 miljard euro in 2017. Een volgende bezuinigingsoperatie wordt in juni bekendgemaakt en zal dit beeld nog donkerder kleuren.”
Het KNAW zelf is nog bezig een bezuiniging van elf miljoen euro te verwerken op het budget van negentig miljoen. Daar zal nog 4,5 miljoen euro extra op worden gekort. “Mijn presidentschap zal daarmee in het teken staan van een zeer significante krimp van onze organisatie”, zegt Clevers. “Ge­lukkig hebben voorgaande directies en besturen een gezonde financiële reserve nagelaten. Het huidige bestuur zal een deel van deze reserve inzetten om onze organisatie leaner and meaner te maken.”
De KNAW noemt zichzelf “forum, geweten en stem van de wetenschap”. De Akademie is een genootschap van topwetenschappers, dat de regering adviseert over wetenschap en wetenschapsbeleid.
Er vallen zeventien onderzoeksinstituten onder het bestuur van de KNAW, waaronder het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudie. Clevers stipte kort het rumoer rond het NIOD aan en schetste de goede bedoelingen van het KNAW-bestuur, maar ging er niet zo diep op in.