Collegegeld per vak? 'Doet denken aan supermarkt en afhaalchinees'

Oppositiepartijen van links tot rechts maken gehakt van het VVD-PvdA-plan om studenten per vak collegegeld te laten betalen. Kritische Kamerleden vrezen ‘supermarktdenken’ in het hoger onderwijs.

“Ik snap best dat het voor sommige studenten lastig is het volle pond te betalen als je maar een paar vakken volgt. Maar waarom dan meteen het hele onderwijs aan de markt uitleveren?”, trapte SP-Kamerlid Jasper van Dijk het spervuur van vragen af.

Studenten moeten hun eigen “loopbaan creëren”, zei Kamerlid Mohammed Mohandis van de PvdA zojuist in de Tweede Kamer. Als studenten per vak betalen, in plaats van per collegejaar, wordt het minder duur om studeren te combineren met bijvoorbeeld een gezin, mantelzorg of een eigen bedrijf.

“Dat de VVD dit een goed plan vindt, snap ik wel”, sneerde Van Dijk. “Maar waarom gaat de PvdA hierin mee? Onpopulaire vakken, wat gaat daarmee gebeuren? Vakken die geen student koopt? De jacht op studenten zal toenemen. Dat betekent nog meer geld naar reclame en marketing.”

Ook CDA-Kamerlid Michel Rog vond het “onbegrijpelijk” dat de PvdA dit een goed plan vindt. “De heer Mohandis wil datgene wat er op de private markt al is, en wat daar prima werkt, transporteren naar het publiek bekostigde hoger onderwijs. Heeft hij wel door waar hij mee bezig is?”

ChristenUnie en D66 maken zich eveneens zorgen. D66-Kamerlid Paul van Meenen vreest dat de druk op studenten om een vak te halen te groot wordt op het moment dat instellingen betaald worden per gehaalde module.

“U schrijft dat de overheidsbekostiging niet langer berekend zal worden op basis van een volledig studiejaar maar op basis van gevolgde vakken”, aldus Van Meenen. “Dat gaat niet over collegegeld, maar over de bekostiging van ons onderwijs. U gooit het hele financieringssysteem ondersteboven om een paar studenten meer vrijheid te geven.”

Mohandis liet zich niet van de wijs brengen. “Ik wil het probleem oplossen dat sommige studenten voor een heel jaar betalen, terwijl ze bewust maar een paar vakken volgen”, antwoordde hij. “Er zijn veel verschillende studenten, we moeten zorgen dat studenten die behoefte hebben aan meer mogelijkheden die ook krijgen.” Bovendien, benadrukte Mohandis, gaat het om een experiment.

Pieter Duisenberg van de VVD, die al evenveel kritiek te verduren kreeg, noemde het “verbazingwekkend” dat zijn collega’s dit plan “binnen een minuut afkraakten”. Hij wees op alle voordelen: het plan is liberaal, het geeft de student de regie in handen, de Landelijke Studenten Vakbond staat erachter, twee onderwijsinstellingen willen er graag mee experimenteren, wie kan daar nu tegen zijn?

Maar de oppositie bedacht gaandeweg steeds  meer bezwaren. Gaat het onderwijs niet op een afhaalchinees lijken? Hoe zit het met de administratieve lasten? En wordt de financiering voor onderwijsinstellingen niet onzeker? Gaan studenten hun afstuderen niet eindeloos uitstellen?

Daarvoor doen we nu juist een proef, kaatste Duisenberg de bal terug. Duizend studenten, gespreid over alle studies van de UvA en HvA. “Ik ben heel nieuwsgierig wat dit gaat brengen.”

Onderwijsminister Bussemaker reageert later vandaag.