Corona domineert opening studiejaar

“We deden het samen en we doen het nog steeds samen”, zei voorzitter Robert-Jan Smits van de TU Eindhoven. Afstandsonderwijs, cyber security, samenwerking met bedrijfsleven… het worden volgens hem belangrijke thema’s.

Het applaus ontbrak, want hij had geen publiek. Smits zat op een bank samen met staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat, die over duurzaamheid sprak. Ook de rector verscheen voor de camera. Die wenste iedereen een goede gezondheid en drukte op een rode knop om de opening van het studiejaar te markeren.

Protest
Het moest allemaal anders dit jaar. In Utrecht stond de Opening academisch jaar in het teken van kleinschalige ontmoetingen. Er waren digitale livestreams, maar ook fysieke ontmoetingen in beperkt gezelschap. Als afsluiting was er zelfs een borrel in TivoliVredenburg.

De TU Delft opende het jaar met een spel dat je kunt spelen als student of medewerker. Je kunt over de campus dwalen en alle blauwe vlammetjes uit het logo van de universiteit verzamelen. Een avatar van de rector spreekt de spelers toe: we zullen het komende jaar doorzettingsvermogen nodig hebben, zegt hij.

Politiek vuurwerk was er nauwelijks – althans, in de toespraken. Natuurlijk protesteerden studenten her en der tegen het leenstelsel. Bovendien hielden wetenschappers fietstochten in protest tegen de vele tijdelijke contracten. In Utrecht werden bovendien 10.000 rode vierkantjes op de straten gespoten door studenten, uit solidariteit met docenten die structureel te weinig tijd hebben voor hun werkzaamheden.

Gezondheid
Maar de bestuurders lieten vooral weten hoezeer ze de coronacrisis betreuren, al waren ze trots hoe docenten zo razendsnel waren omgeschakeld naar onderwijs via Teams of Skype. Ze vroegen hun studenten en medewerkers om op te passen voor hun gezondheid – ook al is het soms lastig om je aan de regels te houden. 

Het is als een zandberg, hield de Nijmeegse rector Han van Krieken zijn kleine publiek voor, “waarbij één korrel er niet toe lijkt te doen, terwijl elke korrel even belangrijk is. Willen we ons voegen of voelen we ons eigenlijk een beetje belangrijker dan het geheel?”

Minister onder vuur
Bij hem was minister Van Engelshoven te gast. Hij nam haar niet onder vuur. Dat hoefde ook niet: op Twitter ging het vanzelf los toen de minister zei dat het volgende kabinet honderden miljoenen euro’s extra moest uitgeven aan hoger onderwijs en onderzoek. Had ze daar zelf niet voor kunnen zorgen?

Vorig jaar sprak de minister in Leiden en toen spaarde de Leidse rector Carel Stolker haar niet: hij noemde haar beleid desastreus. Maar ook hij hield het nu bij een terugblik op de pest in 1635 en de onzekerheid die de coronacrisis met zich meebrengt. En hij stak iedereen een hart onder de riem.

“Juist nu”
Zo ging het, in allerlei varianten, overal. Aan de Universiteit Twente zei de voorzitter dat de universiteit de samenleving moet dienen en zoiets zeiden ze ook aan de Vrije Universiteit, die de nadruk op verantwoord ondernemerschap legde: “Juist nu.”

Zelfs bij de Open Universiteit, specialist in online onderwijs, balen ze ervan dat ze geen contact met studenten hebben in de zeventien studiecentra die ze inmiddels door het hele land hebben.