CPB weigert uitschieters leenstelsel te berekenen

Het Centraal Planbureau houdt gevoelige berekeningen over het leenstelsel voorlopig binnenskamers, ook al heeft het CDA ernaar gevraagd. De informatie zou niet relevant zijn, aldus de onderzoekers.
Wat gebeurt er als studenten straks een zo hoog mogelijke studielening afsluiten? Het CDA denkt dat de leenvoorwaarden zo gunstig zijn, dat veel studenten hoge schulden gaan maken. “Het leenstelsel is een bonusstelsel voor maximale studieschuld en daarmee is het leenstelsel ook een tikkende tijdbom onder onze staatsschuld”, aldus Kamerlid Michel Rog vorige week.
Hij vroeg het Centraal Planbureau om het meest extreme scenario eens door te rekenen. Maar dat weigert het CPB, blijkt uit de notitie die vandaag online is gezet. Daarin gaat het CPB er opnieuw vanuit dat de extra studieschuld in het nieuwe leenstelsel binnen de perken zal blijven.
Aanvankelijk wil onderzoeker Karen van der Wiel niet zeggen waarom ze het verzoek van het CDA naast zich neerlegt. Ze heeft weliswaar berekend wat er met de terugbetaling gebeurt als studenten maximaal lenen, maar wil die uitkomst niet delen. Later belt ze terug om toch iets meer uitleg te geven. “We hebben het bewust niet in de notitie opgenomen”, zegt ze.
“Wij hebben een onafhankelijke rol, die we goed willen vervullen”, aldus Van der Wiel. “Dat betekent dat we met solide argumenten het debat willen verrijken. En we maken intern de afweging: hoe relevant is de informatie die we brengen, wat is de toegevoegde waarde en hoe zeker zijn we van de bevindingen?” Momenteel leent één procent van de studenten ‘maximaal’. “We hebben niet heel sterke aanwijzingen dat dat percentage groter zal worden”, aldus Van der Wiel.
Bovendien moesten ze binnen een kort tijdsbestek werken, aldus Van der Wiel. “We waren niet zeker genoeg over de berekeningen. Bij extremen moet je meer rekening houden met de zekerheidsintervallen daar omheen. Als we langer de tijd hadden gehad, was er meer mogelijk geweest.”
Maar ook de politieke timing speelt een rol. “Alles wat we zeggen kan worden gebruikt door de ene of de andere partij. Omdat vandaag een stemming plaatsvindt, vinden wij dat we heel voorzichtig moeten zijn.”
Wat het CPB wel heeft gedaan: gekeken naar de toekomstige studieschuld van studenten als ze allemaal op kamers gaan en of allemaal thuis blijven wonen. In beide scenario’s loopt de staatsschuld niet uit de hand.
Als alle studenten thuis blijven wonen, stijgt de schuld natuurlijk minder hard en zal negentig procent van alle studieschulden worden afgelost. Mochten alle studenten op kamers gaan, dan blijven hbo’ers iets vaker in gebreke dan wo’ers: 83 procent van de hbo-schuld wordt afgelost, tegen 87 procent van de wo-schuld.
CDA-Kamerlid Rog vindt het jammer dat het CPB alleen van ‘gemiddelden’ is uitgegaan, en niet heeft doorgerekend wat er gebeurt als studenten hogere schulden maken dan voorspeld. Bij een inkomen van anderhalf keer modaal maakt het niet uit of de studieschuld 65 duizend euro is of slechts 28 duizend euro. De ‘restschuld’ van de hoge lening wordt na 35 jaar kwijtgescholden. Dat zou hoge schulden in de hand werken, aldus het CDA.