De pencast: innovatieve toevoeging aan het hoorcollege

Ingmar Swart werd onlangs uitgeroepen tot Docenttalent van het jaar, een prijs die wordt uitgereikt aan uitzonderlijk presterende beginnende docenten. De jury was onder de indruk van de manier waarop Swart onderzoek en onderwijs weet te vervlechten, maar ook van zijn innovatieve aanvullingen op het klassieke onderwijsmodel. Hierbij werden zijn pencasts als voorbeeld genoemd.

Pencasts zijn een soort videocolleges waarbij studenten zien wat er door de docent wordt opgeschreven en zijn uitleg daarbij. Swart behandelt tijdens deze pencasts tal van schei- en natuurkundige onderwerpen. Met de doorgaans tien minuten durende presentaties kunnen studenten zelfstandig zijn uitwerkingen, vergezeld van zijn commentaar, volgen op hun computer of smartphone. 

Voor het maken van zijn pencasts gebruikt Swart een ‘Smartpen’, een pen met een camera en een microfoon. Wanneer hij hiermee op een speciaal soort papier met kleine vakjes schrijft, registreert de camera in de pen wat hij opschrijft. Terwijl Swart zijn berekeningen uitwerkt, geeft hij uitleg die wordt opgenomen door de microfoon van de pen. “Het voelde in eerste instantie wel heel gek toen ik hier in mijn stille kamer alles aan het opschrijven was. Je moet wat je doet namelijk ook uitleggen, dan heb je het gevoel dat je tegen jezelf zit te praten. Maar je went er redelijk snel aan.”

Studenten kunnen het gehele schrijfproces volgen met een pdf-bestand van de opname. Swarts uitleg loopt hierbij synchroon met zijn gedigitaliseerde berekeningen. Wie dit allemaal een beetje abstract vindt klinken kan middels onderstaand voorbeeld kort ervaren hoe het is om innovatief les te krijgen.

Om de pdf af te spelen, maken studenten van Swart gebruik van deze website.

Swart gebruikt methodes als pencasts om ervoor te zorgen dat studenten beter voorbereid naar college komen. Ook is het volgens hem een handig middel om zijn hoorcolleges efficiënter te besteden. “Het stelt studenten in staat om de uitwerking in hun eigen tempo te volgen en dingen die onduidelijk zijn nog eens na te kijken. Zo kunnen studenten tijdens de hoorcolleges heel gericht vragen stellen als ze iets niet begrijpen.”

Studenten moeten volgens Swart wel nog steeds zelf aan de slag om de stof onder de knie te krijgen. “Een pencast is absoluut geen wondermiddel. Het is een nuttige toevoeging om voorkennis op te poetsen, extra lesmateriaal aan te bieden en meer tijd vrij te maken voor het behandelen van de belangrijke hoofdlijnen.”

Pencasts zijn niet de enige innovatieve onderwijsmethodes waar de docent gebruik van maakt. Tijdens zijn colleges kunnen studenten met stemtools vragen beantwoorden. Zo ziet hij direct de problemen waar zijn studenten tegenaan lopen.

De studievereniging Proton van Scheikunde droeg hem voor als Docenttalent. Tijdens de Dies-viering werd de prijs officieel uitgereikt. Daar sprak bestuurslid Angela Melcherts namens Proton in haar korte toespraak lovend over Swarts betrokkenheid bij het onderwijs.

Angela’s ervaringen met Swarts pencasts zijn positief. “Sommige natuur- of wiskundige berekeningen waren best lastig. Ik kon dan een pencast afspelen en ondertussen meeschrijven. Als het dan te snel ging, kon ik hem pauzeren. Om alle Pencasts meerdere keren langs te gaan was voor mij iets te veel werk, dus ik heb vooral gekeken naar wat ik nuttig vond of minder goed begreep. Je kunt dus zelf bepalen wat extra herhaling nodig heeft.”

Of studenten gebruik maken van de pencasts is aan henzelf. Swart wil ze vooral zoveel mogelijk materiaal aanbieden. “Uiteindelijk gaat het mij erom dat een student na afloop van de cursus de leerdoelen heeft gehaald. Op wat voor manier dat gebeurt, interesseert me niet zo veel. Wat voor de ene student heel goed werkt, kan voor de andere helemaal niet werken. Ik wil gewoon graag zien dat studenten actief met de stof bezig zijn, in wat voor vorm dan ook.”