Driekwart van tweejarige hbo-opleidingen mag niet van start

Van de 48 aanvragen voor nieuwe tweejarige hbo-opleidingen zijn er maar liefst 36 afgekeurd. De meeste van deze ‘associate degree-opleidingen’ waren niet genoeg op de arbeidsmarkt gericht.

Dat vertelt een woordvoerder van het ministerie van OCW desgevraagd. Aan veel aanvragen schortte iets, al zou het kunnen dat ze na een paar aanpassingen in een volgende ronde alsnog subsidie krijgen. Het is nu nog niet bekend welke nieuwe korte hbo-opleidingen door de keuring zijn gekomen.
Al enige jaren probeert de overheid een nieuw type hoger onderwijs te introduceren tussen mbo en hbo in: de tweejarige associate degrees, waarmee mbo’ers hun eerste stap in het hoger onderwijs kunnen zetten.
Dit past in het streven om meer mensen in het hoger onderwijs te krijgen. Want, is de gedachte, wie de smaak te pakken heeft, gaat na de tweejarige Ad-opleiding misschien wel door tot het bachelordiploma.
Maar ook als zelfstandige hogeronderwijsopleidingen zijn de associate degrees iets waard. Uit vier eerdere pilotrondes zou blijken dat “zowel studenten als werkgevers behoefte hebben aan dit nieuwe onderwijstype”, schrijft de staatssecretaris deze week aan de Tweede Kamer. Sterker nog, als de onderwijsinstellingen die behoefte niet kunnen aantonen, dan mogen ze niet van start gaan met nieuwe Ad-opleidingen.
Mede daarom is driekwart van de aanvragen in de vijfde aanvraagronde afgekeurd door onderwijskeurmeester NVAO, die over de 48 ingediende aanvragen een advies moest geven. De ‘arbeidsmarktoriëntatie’ kwam vaak niet voldoende uit de verf.
“Het gaat erom dat opleidingen overleggen met het bedrijfsleven over stages, de arbeidsmarkt en de vaardigheden van afgestudeerden”, zegt een woordvoerder van de NVAO.
De Ad-opleidingen zijn niet onomstreden. Volgens critici zijn het slappe aftreksels van gewone hbo-opleidingen (hbo-light). Aanvankelijk werden ze ook gepresenteerd als ‘halve’ hbo-bachelors, ingebed in gewone opleidingen.
Ook politici twijfelen aan het nut. Is de vraag naar Ad’ers duurzaam of worden deze in tijden van crisis ingezet als goedkope bijna-hbo’ers, wilde de PvdA van de staatssecretaris weten. Waarom kunnen mbo- en hbo-opleidingen niet aan de vraag uit het bedrijfsleven voldoen, voegde de SP daaraan toe. Met het CDA vroegen de partijen zich ook af waarom in 2020 vijftien procent van alle nieuwe hbo-studenten in een Ad-opleiding zou moeten instromen.
Volgens Zijlstra is die ‘vijftien procent’ slechts een doelstelling en verbindt hij daar verder geen consequenties aan. Hij zal hogescholen niet dwingen tot het aanbieden van Ad-opleidingen. Maar vraag is er wel, meent hij. Dat blijkt ook uit het buitenland, waar deze opleidingen normaal zijn.
Daarom wil hij de Ad-opleidingen graag aanjagen. Misschien doet hij dat ook om het particuliere onderwijs meer ruimte te bieden in het hoger onderwijs. Niet voor niets schrijft hij: “Vooral private aanbieders zien veel kansen voor uitbreiding van het aantal Ad-programma’s voor werkenden. Een aanzienlijk deel van de ingediende aanvragen in pilotronde 5 komt voor rekening van private aanbieders.”
Hij is niet bang dat mensen voor de makkelijke weg gaan kiezen terwijl ze ook een hbo-bachelor hadden kunnen halen. “De helft van de studenten geeft aan zonder de Ad geen hoger onderwijs te hebben gevolgd”, antwoordt hij de Kamerleden. “De doelgroep voor Ad-programma’s is ook een andere dan die van hbo-bachelors. Voor Ad-programma’s kiezen vooral mbo-studenten (en werkenden) die normaliter niet voor het hoger onderwijs zouden hebben gekozen.”