DUB-panel: alsjeblieft geen bsa in tweede jaar

Een bindend studieadvies invoeren ook na het eerste jaar? Niet doen, zeggen de meeste leden van het DUB-panel. Beter onderwijs geven is volgens hen effectiever dan straffen en dreigen.

De Universiteit Leiden mag van de minister experimenteren met een uitbreiding van het bindend studieadvies. De Leidse universiteit wil niet-presterende studenten in het tweede jaar ook wegsturen. De Universiteit Utrecht ziet vooralsnog af van een dergelijke pilot.
Terecht, vinden de meeste leden van het DUB-panel. Het bsa heeft in het eerste jaar een functie, maar daarna niet meer, zegt een meerderheid van de 12 respondenten. Een student heeft dan bewezen de juiste keuze te hebben gemaakt en het niveau aan te kunnen. Het bsa was ooit bedoeld als indicatie: zit een student op zijn plek en beschikt hij over voldoende intellectuele capaciteiten. Niet meer en niet minder. Zo is de opinie.
“Ik zie het bsa in het eerste jaar als een soort proeftijd, net als op de arbeidsmarkt”, zegt Lucinda van Ewijk. Heb je na een jaar voldoende bewezen dat je het niveau aankan, dan kun je daarna gewoon door, vindt de studente Geschiedenis.
Beleidsmedewerker bij het departement Rechten Matthias Jorissen zegt: “In het eerste jaar kan het bsa voorkomen dat studenten te lang blijven hangen in een opleiding waarvoor zij, om wat voor reden dan ook, ongeschikt zijn.”
Toch blijkt uit de praktijk dat er na dat eerste jaar nog gigantisch veel kan misgaan. Maar volgens het panel is het niet eerlijk om die rekening voor studievertraging alleen bij studenten neer te leggen. “Je loost ‘lastige’ studenten. Daarmee los je een probleem voor jezelf als universiteit op, maar niet voor de betreffende student”, vat onderwijskundige Casper Hulshof het samen.
Hoogleraar Sociologie Beate Volker en UCU-onderwijsdirecteur Fried Keesen vinden dat het mislukken van studenten in latere jaren meer iets zegt over de opleiding zelf. “Dan hebben we blijkbaar zelf niet goed op een rij wat voor een studie in een bepaalde discipline nodig is.” “Studenten aanzetten tot harder werken door ze te verplichten een groot aantal studiepunten te halen, vind ik een zwaktebod”, vult teaching fellow Bètawetenschappen Johan Jeuring aan.
Bovendien is het effect gering, verwacht sociaal wetenschapper Peter Selten. Hij stoort zich sowieso aan de stoere prestatieverhogende maatregelen die universiteiten blijven afkondigen. “In de praktijk zijn deze boterzacht. Studenten verzinnen binnen de kortste keren strategieën om ze te ontduiken. Nu schrijven studenten zich ook al uit vlak voordat het bsa wordt afgegeven. Dan kunnen ze gewoon weer opnieuw beginnen met de opleiding.”
Het alternatief
Maar is er dan een alternatief? Vroeg DUB aan het panel.
Misschien moet je het rendementsdenken loslaten, opperen Casper Hulshof en Lucinda van Ewijk. Onderzoek naar hogere efficiency en hogere rendementen is niet eenduidig. Eerder zette ook DUB-columnist Wilma Vollebergh kritische kanttekeningen bij de nadruk op rendementen in het hoger onderwijs.
Veel andere respondenten menen dat universiteiten studenten wel degelijk voortvarender kunnen laten studeren. Niet door straffen voor studenten te verzinnen, maar door beter onderwijs en betere begeleiding te geven. Peter Selten: “De maatregelen van de afgelopen jaren gaan ervan uit dat studenten niet hard genoeg werken en/of niet bereid zijn dat te doen en dat zij door strafmaatregelen aangezet kunnen worden om dat wel te doen. Ik waag dat te betwijfelen. Men zou ook het onderwijsaanbod zelf onder de loep kunnen nemen. Waarom worden vrijwel alle vakken bijvoorbeeld maar één keer aangeboden? Zo bouw je vertraging in die je afwentelt op de student. Pak dat eerst eens aan.”
Anderen noemen in deze context de begeleidingsstructuur in de opleiding, de flexibiliteit van het programma, het herkansings- en compensatiebeleid, het beperken van het aantal studiepunten dat je in één jaar mag halen en de representativiteit van het eerste jaar. Op het gebied van de begeleiding van studenten zien enkele panelleden wel goede ontwikkelingen. Biologiepromovenda Dieudonnée van de Willige zegt bijvoorbeeld: “Ik heb gemerkt dat persoonlijke betrokkenheid tussen student en opleiding het meest motiveert om ‘soepel’ te studeren. Dat gebeurt nu steeds meer, bijvoorbeeld door de inzet van matchingsgesprekken en betere tutorvoorzieningen.”
Ook zou nog beter naar de matching en selectie van studenten gekeken moeten worden. Student SociologieTycho Wassenaar stelt bijvoorbeeld: “Het bsa is in zekere zin het gevolg van een verkeerd selectiebeleid en een verkeerd onderwijssysteem. Als je goed kijkt welke studenten je toelaat en waarom, heb je denk ik minder snel een bsa nodig. Als het onderwijs continue uitdagend is en studenten daadwerkelijk prikkelt, studeren de (geschikte) studenten snel genoeg.”
Maar goed onderwijs staat voor de respondenten voorop. Johan Jeuring: “We kunnen gebruik maken van ideeën waarvan we weten dat ze rendementen bevorderen, zoals communities in de colleges, betere feedback, heldere leerdoelen en beoordelingscriteria.” Beate Volker: Stimuleren van studievoortgang is te bereiken met goede lessen. Motivatie is cruciaal bij het behalen van de studie en goede lessen motiveren.”
Niet alleen de opleiding zelf, ook de overheid kan de voortgang van studenten stimuleren. Zo noemt Ria van der Lecq, teaching fellow bij de faculteit Geesteswetenschappen, het verhogen van het collegegeld en/of het heffen van collegegeld per cursus, zoals in Australië gebeurt.

Docent Innovatiewetenschappen Frank van Rijnsoever vindt dat maatregelen als het sociaal leenstelsel, de langstudeerboete en een beurzenstelsel een oplossing kunnen bieden. Hij is overigens een van de twee panelleden die zich een bsa in latere jaren wel kunnen voorstellen. Als Den Haag niet komt met een sociaal leenstelsel of andere prikkels voor studenten, zou dit studenten volgens hem kunnen motiveren om door te pakken in hun studie. Een bsa in latere jaren zou tevens een instrument kunnen zijn om ouderejaars die het niveau niet aankunnen van de opleiding te verwijderen.
Research-analist Mies van Steenbergen merkt daarbij op dat studenten nu hard werken in het eerste jaar om het daarna rustig aan te gaan doen. Uitbreiden van een bsa, kan daarom een goed idee zijn, al mag het volgens hem niet ten koste gaan van studenten in besturen, raden en commissies.

Nieuws
on 11/09/2013

Een bindend studieadvies invoeren ook na het eerste jaar? Niet doen, zeggen de meeste leden van het DUB-panel. Beter onderwijs geven is volgens hen effectiever dan straffen en dreigen.

De Universiteit Leiden mag van de minister experimenteren met een uitbreiding van het bindend studieadvies. De Leidse universiteit wil niet-presterende studenten in het tweede jaar ook wegsturen. De Universiteit Utrecht ziet vooralsnog af van een dergelijke pilot.

Terecht, vinden de meeste leden van het DUB-panel. Het bsa heeft in het eerste jaar een functie, maar daarna niet meer, zegt een meerderheid van de 12 respondenten. Een student heeft dan bewezen de juiste keuze te hebben gemaakt en het niveau aan te kunnen. Het bsa was ooit bedoeld als indicatie: zit een student op zijn plek en beschikt hij over voldoende intellectuele capaciteiten. Niet meer en niet minder. Zo is de opinie.

“Ik zie het bsa in het eerste jaar als een soort proeftijd, net als op de arbeidsmarkt”, zegt Lucinda van Ewijk. Heb je na een jaar voldoende bewezen dat je het niveau aankan, dan kun je daarna gewoon door, vindt de studente Geschiedenis.

Beleidsmedewerker bij het departement Rechten Matthias Jorissen zegt: “In het eerste jaar kan het bsa voorkomen dat studenten te lang blijven hangen in een opleiding waarvoor zij, om wat voor reden dan ook, ongeschikt zijn.”

Toch blijkt uit de praktijk dat er na dat eerste jaar nog gigantisch veel kan misgaan. Maar volgens het panel is het niet eerlijk om die rekening voor studievertraging alleen bij studenten neer te leggen. “Je loost ‘lastige’ studenten. Daarmee los je een probleem voor jezelf als universiteit op, maar niet voor de betreffende student”, vat onderwijskundige Casper Hulshof het samen.

Hoogleraar Sociologie Beate Volker en UCU-onderwijsdirecteur Fried Keesen vinden dat het mislukken van studenten in latere jaren meer iets zegt over de opleiding zelf. “Dan hebben we blijkbaar zelf niet goed op een rij wat voor een studie in een bepaalde discipline nodig is.” “Studenten aanzetten tot harder werken door ze te verplichten een groot aantal studiepunten te halen, vind ik een zwaktebod”, vult teaching fellow Bètawetenschappen Johan Jeuring aan.

Bovendien is het effect gering, verwacht sociaal wetenschapper Peter Selten. Hij stoort zich sowieso aan de stoere prestatieverhogende maatregelen die universiteiten blijven afkondigen. “In de praktijk zijn deze boterzacht. Studenten verzinnen binnen de kortste keren strategieën om ze te ontduiken. Nu schrijven studenten zich ook al uit vlak voordat het bsa wordt afgegeven. Dan kunnen ze gewoon weer opnieuw beginnen met de opleiding.”

Het alternatief
Maar is er dan een alternatief? Vroeg DUB aan het panel.

Misschien moet je het rendementsdenken loslaten, opperen Casper Hulshof en Lucinda van Ewijk. Onderzoek naar hogere efficiency en hogere rendementen is niet eenduidig. Eerder zette ook DUB-columnist Wilma Vollebergh kritische kanttekeningen bij de nadruk op rendementen in het hoger onderwijs.

Veel andere respondenten menen dat universiteiten studenten wel degelijk voortvarender kunnen laten studeren. Niet door straffen voor studenten te verzinnen, maar door beter onderwijs en betere begeleiding te geven. Peter Selten: “De maatregelen van de afgelopen jaren gaan ervan uit dat studenten niet hard genoeg werken en/of niet bereid zijn dat te doen en dat zij door strafmaatregelen aangezet kunnen worden om dat wel te doen. Ik waag dat te betwijfelen. Men zou ook het onderwijsaanbod zelf onder de loep kunnen nemen. Waarom worden vrijwel alle vakken bijvoorbeeld maar één keer aangeboden? Zo bouw je vertraging in die je afwentelt op de student. Pak dat eerst eens aan.”

Anderen noemen in deze context de begeleidingsstructuur in de opleiding, de flexibiliteit van het programma, het herkansings- en compensatiebeleid, het beperken van het aantal studiepunten dat je in één jaar mag halen en de representativiteit van het eerste jaar. Op het gebied van de begeleiding van studenten zien enkele panelleden wel goede ontwikkelingen. Biologiepromovenda Dieudonnée van de Willige zegt bijvoorbeeld: “Ik heb gemerkt dat persoonlijke betrokkenheid tussen student en opleiding het meest motiveert om ‘soepel’ te studeren. Dat gebeurt nu steeds meer, bijvoorbeeld door de inzet van matchingsgesprekken en betere tutorvoorzieningen.”

Ook zou nog beter naar de matching en selectie van studenten gekeken moeten worden. Student SociologieTycho Wassenaar stelt bijvoorbeeld: “Het bsa is in zekere zin het gevolg van een verkeerd selectiebeleid en een verkeerd onderwijssysteem. Als je goed kijkt welke studenten je toelaat en waarom, heb je denk ik minder snel een bsa nodig. Als het onderwijs continue uitdagend is en studenten daadwerkelijk prikkelt, studeren de (geschikte) studenten snel genoeg.”

Maar goed onderwijs staat voor de respondenten voorop. Johan Jeuring: “We kunnen gebruik maken van ideeën waarvan we weten dat ze rendementen bevorderen, zoals communities in de colleges, betere feedback, heldere leerdoelen en beoordelingscriteria.” Beate Volker: Stimuleren van studievoortgang is te bereiken met goede lessen. Motivatie is cruciaal bij het behalen van de studie en goede lessen motiveren.”

Niet alleen de opleiding zelf, ook de overheid kan de voortgang van studenten stimuleren. Zo noemt Ria van der Lecq, teaching fellow bij de faculteit Geesteswetenschappen, het verhogen van het collegegeld en/of het heffen van collegegeld per cursus, zoals in Australië gebeurt.

Docent Innovatiewetenschappen Frank van Rijnsoever vindt dat maatregelen als het sociaal leenstelsel, de langstudeerboete en een beurzenstelsel een oplossing kunnen bieden. Hij is overigens een van de twee panelleden die zich een bsa in latere jaren wel kunnen voorstellen. Als Den Haag niet komt met een sociaal leenstelsel of andere prikkels voor studenten, zou dit studenten volgens hem kunnen motiveren om door te pakken in hun studie. Een bsa in latere jaren zou tevens een instrument kunnen zijn om ouderejaars die het niveau niet aankunnen van de opleiding te verwijderen.

Research-analist Mies van Steenbergen merkt daarbij op dat studenten nu hard werken in het eerste jaar om het daarna rustig aan te gaan doen. Uitbreiden van een bsa, kan daarom een goed idee zijn, al mag het volgens hem niet ten koste gaan van studenten in besturen, raden en commissies.

Tags: bsa | dub-panel

Advertentie