Duisenberg: Opbrengst leenstelsel moet naar álle studenten

Tweehonderd miljoen euro naar fundamenteel onderzoek en tweehonderd miljoen naar toegepast onderzoek, staat in het regeerakkoord. “Is dat genoeg?”, wilde radioprogramma De Ochtend maandag van Duisenberg weten. Het glas is halfvol, zei hij, maar het kan nog een stuk voller.

Aansluiting Duitsland en Scandinavische landen
Volgens de deze maand aangetreden VSNU-voorzitter moet Den Haag uiteindelijk minimaal een miljard extra in de wetenschap steken om aansluiting te houden met bijvoorbeeld Duitsland en de Scandinavische landen. Toch is Duisenberg vol vertrouwen. Met het nu toegezegde geld voor fundamenteel onderzoek, kan de aanvraagdruk – de vele onderzoeksvoorstellen die wetenschappers moeten doen voor ze eindelijk aan de slag kunnen – omlaag. “Dat is een heel reëel, groot probleem. Daarvoor moeten we met z’n allen flink aan de bak.”

Wordt onderwijs niet vergeten?
Heel belangrijk dat onderzoek, maar vergeet Duisenberg het onderwijs niet? De actiegroep WOinActie eist meer geld voor wetenschappelijk onderwijs: er moeten minstens vierduizend docenten extra worden benoemd aan de universiteiten. De petitie die daartoe oproept is al ruim drieduizend keer ondertekend onder andere door onder andere de besturen van de UvA, VU, RUG en Maastricht University. Het College van Bestuur van de UU de onvrede deelde, ondertekent zij de petitie niet.

De houding van de VSNU is vergelijkbaar. Hoewel de universiteitsvereniging de petitie ook niet tekende, is de universiteitenvereniging het inhoudelijk wel eens met de eis. “Met het geld uit het leenstelsel kunnen we heel veel nieuwe docenten aannemen. Dat geeft wetenschappers hopelijk meer ruimte voor hun onderwijstaak.”

"VSNU ontkent probleem niet, maar mag concreter"
Wat vindt wetenschapsvakbond VAWO van Duisenbergs uitspraken? “Hij ontkent de werkdruk en de onderfinanciering in deze sector niet, dus dat is prijzenswaardig. Daarmee kan geen enkel weldenkend het oneens zijn”, reageert VAWO-voorzitter Marijtje Jongsma.

Toch vindt ze dat de VSNU-voorzitter wat concreter mag zijn. “De VSNU stelt zich op het standpunt dat de werkdruk omlaag zal gaan als de universiteiten zich aan de in maart gemaakte cao-afspraken houden.” Maar volgens Jongsma is dat twijfelachtig. “Wat wij als vakbond met de werkgevers afspreken, is hooguit wat aan de knoppen draaien, werken aan de details. Grote veranderingen moeten uit Den Haag komen, want het wezenlijke probleem is toch echt de bekostiging.”

Situatie technische universiteiten nog urgent
Aan het eind van het interview komt ook de situatie bij de technische universiteiten aan bod. De vorige VSNU-voorzitter Karl Dittrich benadrukte in september nog bij De Ochtend dat het leenstelgeld ten goede moet komen aan alle studenten. Er moest wat hem betreft geen groter deel van de opbrengst naar de techniekopleidingen, zoals Duisenberg als Kamerlid nog bepleitte.

“Ja, dat geld is er voor alle studenten, dus dat klopt…”, bevestigt de huidige VSNU-voorzitter nu lachend. Maar dat neemt niet weg dat de situatie bij de TU’s, die studentenstops invoeren omdat ze de toestroom niet meer aan zouden kunnen, volgens hem nog steeds urgent is. “Het is natuurlijk een gekke situatie dat de overheid miljoenen pompt in een maatschappelijk doel om mensen de techniek in te krijgen, en dat dan de deur dichtgaat.”

Toch zal hij zijn pleidooi voor meer geld voor de TU’s minder op de spits drijven dan in de Kamer. “Ik vertegenwoordig de universiteiten, niet mezelf of een partij”, legt hij uit. En dan moet je dus andere belangen behartigen.

Dat Duisenberg nu een andere pet draagt dan als VVD-Kamerlid is ook Jongsma opgevallen. “Het is frappant dat hij in de vorige kabinetsperiode nog ontkende dat er sprake was van onderfinanciering, terwijl hij nu wel voor meer geld pleit. Maar ik wil hem beoordelen op zijn werk voor de VSNU, en daar valt op dit moment nog weinig over te zeggen.”