DUO hoeft nog geen harder bewijs te leveren

Als studenten op kamers gaan, krijgen ze een hogere basisbeurs dan studenten die bij hun ouders blijven wonen. Het scheelt 2.200 euro per jaar, dus sommige studenten sjoemelen ermee. Met huisbezoeken controleert DUO of studenten werkelijk uitwonend zijn. 

De fraudejagers van DUO namen uiteindelijk vrijwel alleen studenten met een niet-westerse migratieachtergrond op de korrel, bleek vorig jaar uit onderzoek van persbureau HOP, Investico en NOSop3. Bovendien baseert de dienst zich soms op flinterdunne buurtgesprekken en slordige huisbezoeken.

Onschuldig
Het kabinet heeft inmiddels excuses gemaakt voor indirecte discriminatie. De vervolgvraag is of er onschuldige studenten zijn getroffen. Vorige week debatteerde de Tweede Kamer over de kwestie.

GroenLinks-PvdA, SP en DENK dienden een motie in. Studenten zouden onschuldig moeten zijn totdat het tegendeel bewezen is, vinden ze. Daarom verzochten ze de regering “om een nieuwe controlemethode te gaan hanteren waarbij de bewijslast minder bij studenten en meer bij DUO komt te liggen”.

Verworpen
Ze kregen steun van NSC, maar de motie haalde uiteindelijk geen meerderheid. Van de vier formerende partijen stemden PVV, VVD en BBB tegen, net als de drie christelijke partijen CDA, SGP en ChristenUnie. 

Demissionair minister Dijkgraaf had de motie ontraden. Hij wil nog niet erkennen dat er onschuldige studenten zijn getroffen. Wel wil hij het systeem van controles tegen het licht houden en dan komt volgens hem ook de bewijslast ter sprake. Maar daar wil hij niet op vooruitlopen.

Compensatie
Er waren meer moties, bijvoorbeeld om compensatie voor getroffen studenten “niet bij voorbaat” uit te sluiten. Ook die is verworpen, zodat de kans klein lijkt dat de slachtoffers een financiële genoegdoening tegemoet kunnen zien. 

Wel vindt een meerderheid dat getroffen studenten ‘persoonlijk’ een excuusbrief moeten krijgen. Ook vindt de Kamer dat de wetgeving op de ‘menselijke maat’ getoetst moet worden en dat de fraudebestrijding moet worden doorgelicht op directe en indirecte discriminatie.

Algoritme
Direct toen het nieuws naar buiten kwam, heeft Dijkgraaf het algoritme buiten werking gesteld waarmee studiefinancier de eerste schifting maakte tussen studenten die wel en niet in aanmerking komen voor een huisbezoek. Dat algoritme bleek immers indirect discriminerend en was ook nooit goed onderbouwd. 

Ook daar nam de Tweede Kamer moties over aan. DUO moet voortaan met wetenschappelijk onderbouwde algoritmes werken. Maar een meerderheid wil ‘risicogericht toezicht’ niet bij voorbaat uitsluiten.