DUO legt te hoge ov-boetes op, meent rechter

Een oud-student kreeg een boete van 225 euro, omdat hij zijn studentenreisproduct niet op tijd had stopgezet. Hij stapte naar de rechter en kreeg deels gelijk. De rechter heeft de boete verlaagd naar 75 euro, omdat DUO de student niet snel genoeg waarschuwde. 

Dat staat in een uitspraak van mei 2022 die onlangs online kwam. Het kan flinke gevolgen hebben: wellicht hebben studenten jarenlang ten onrechte extra boetes gekregen. De zaak loopt nog, want studiefinancier DUO – of eigenlijk het ministerie van OCW – is in hoger beroep gegaan.

Miljoenen aan boetes
Elk jaar betalen (oud-)studenten miljoenen euro’s aan ov-boetes. Het record is 52,6 miljoen euro in 2014, waarna de politiek enigszins ingreep. Studenten krijgen bijvoorbeeld geen boete meer als ze de kaart niet hebben gebruikt.

Toch ging het in 2022 nog altijd om 6,7 miljoen euro aan boetes. Ondanks oude beloftes hebben ov-bedrijven het automatische stopzetten nog niet mogelijk gemaakt.

De oud-student van deze rechtszaak liep dus ook tegen een boete aan. Hij had een foutje gemaakt. In de coronacrisis kregen studenten langer recht op hun ov-studentenkaart, maar alleen zolang ze nog studeerden. Dat laatste had hij verkeerd begrepen, dus na zijn afstuderen per september 2020 haalde hij zijn studentenreisproduct niet meteen van zijn ov-chipkaart. 

Een boete was op zijn plaats, oordeelt de rechtbank. De vraag is alleen: hoe hoog mag die boete zijn? 

Niet goed gewaarschuwd
Volgens de oud-student is hij niet goed gewaarschuwd voor de ov-boete. Hij heeft in de tweede helft van september en in de tweede helft van oktober met de ov-studentenkaart gereisd. DUO waarschuwde pas daarna dat hij geen recht meer had op een studentenreisproduct, waarna de student de kaart stopzette.

De boete volgde in december. De boetebedragen waren (destijds) in de eerste maand 75 euro per halve maand en vanaf de tweede maand het dubbele. Wie niet reist, hoeft niets te betalen. Het ging in dit geval dus om twee opgelegde boetes: 75 euro plus 150 euro.

Die tweede boete van 150 euro heeft de rechter geschrapt. DUO heeft de student geen kans gegeven om op tijd zijn kaart stop te zetten na een waarschuwing, was het oordeel. Het beroep is dus gegrond.

Sneller
Als deze uitspraak in hoger beroep overeind blijft, heeft dat gevolgen. DUO moet studenten sneller van ov-boetes op de hoogte brengen, anders mag de organisatie geen volgende boete opleggen. 

“Of het de enige student is waar het mis is gegaan, is niet te zeggen”, laat DUO weten. “We kunnen niet uitsluiten dat hetzelfde is gebeurd bij anderen.” 

Genoeg waarschuwingen
DUO heeft nog niets aan haar praktijk veranderd en meent genoeg waarschuwingen te geven. “Allereerst waarschuwen we van tevoren”, zegt een woordvoerder. “De informatie staat bijvoorbeeld op onze site en in MijnDUO, en we zetten vooral vlak voor de zomer onze socials in voor campagnes en dergelijke. Studenten krijgen ook vooraf een bericht.” 

Bovendien ontvangen studenten volgens DUO telkens opnieuw een bericht zodra ze met de kaart reizen en er een boete is opgelegd, “met elke keer duidelijke uitleg dat de boete omhoog gaat bij herhaald gebruik en hoe dit te voorkomen”.

Hoe snel die waarschuwingen komen? De ov-bedrijven geven eens per maand de ‘reisbewegingen’ van deze studenten door. In zo’n maand kunnen ze al twee boetes krijgen. En daar lijkt de rechter het dus niet mee eens.

DUO moet sneller waarschuwen, reageert voorzitter Demi Janssen van studentenorganisatie ISO. “Maar wat ons betreft is de échte oplossing dat het studentenreisproduct automatisch wordt stopgezet door DUO wanneer een student hier geen recht meer op heeft. Dit voorkomt onnodige boetes.”