DWDD University is toch net even anders dan een Utrechts hoorcollege

Nog nooit trok een hoorcollege van een Utrechtse hoogleraar zo’n groot publiek. Dat durven we nu al te zeggen. De Utrechtse terrorisme-expert Beatrice de Graaf is zaterdagavond te zien in de veelgeprezen reeks televisiecolleges van De Wereld Draait Door.

Natuurkundige Robert Dijkgraaf had 1,2 miljoen kijkers, neuropsycholoog Erik Scherder zelfs 1,5 miljoen. Hoogleraar Internationale Betrekkingen Beatrice de Graaf mag gemakshalve aannemen dat er minstens een miljoen Nederlanders naar haar college voor DWDD-university gaan kijken en luisteren.

De Utrechtse historica ging na een aanvankelijke aarzeling in op de uitnodiging van De Wereld Draait Door, vertelt ze woensdagmiddag vanuit een taxi op weg naar de generale repetitie in het Amsterdamse theater Podium Mozaïek. Donderdagmiddag volgt daar de live-registratie voor een uitverkochte zaal met voornamelijk VARA-leden, maar ook met student-assistenten en aio’s en vijf studenten die in de prijzen vielen bij een verloting van kaartjes. De opnamen worden zaterdagavond uitgezonden.

“Het idee ontstond eigenlijk al vrij snel na de aanslagen in Parijs, in de periode waarin ik een aantal keer in de dagelijkse uitzending van De Wereld Draait Door te zien was. De redactie kreeg van kijkers de vraag of ze mij niet een keer wat langer aan het woord konden laten. Dat was op dat moment wat snel en te dicht op die aanslagen vond ik.

“Achteraf gezien ben ik dus blij dat het even heeft geduurd. Nu kan ik alles wat meer in perspectief plaatsen. Dat is ook hoe ik met mijn onderzoeksgroep vraagstukken van conflict, veiligheid en terrorisme belicht: door ze in de historische context te plaatsen en er verschillende benaderingen op los te laten, sociaal-psychologische, juridische, bestuurlijke.

"Het is de uitdaging om zo’n ‘wicked problem’ als terrorisme zo uit te leggen, dat mensen het kunnen bevatten en begrijpen. Velen voelen zich immers overrompeld door die angst voor terrorisme. Dat is dus het gave van zo’n college, dat je duiding kunt geven en houvast.”

Toch is een tv-opname voor een miljoenpubliek wel even wat anders dan de hoorcolleges die ze voor haar Utrechtse studenten geeft, beseft De Graaf. Ze heeft dit keer de beschikking over enorme decorblokken om foto’s en filmpjes op te projecteren, maar ze kan niet improviseren. “Meestal heb ik de rode lijn van mijn verhaal wel in mijn hoofd, maar niet in welke volgorde ik het ga vertellen. Dat moet nu wel duidelijk zijn. Ook kan ik nu natuurlijk niet de interactie met mensen in de zaal aangaan.”

En dan is er nog de welwillendheid van het tv-publiek. Die verschilt nogal van die van haar studenten, weet De Graaf uit ervaring. “Studenten komen doorgaans om iets te leren. Dat leidt eigenlijk altijd tot een positieve sfeer. Bij zo’n televisiecollege moet je veel meer rekening houden met politieke gevoeligheden. Als ik een terrorismedreiging relativeer, dan heb ik de één op mijn dak, als ik zeg dat militair ingrijpen onder strikte condities soms te rechtvaardigen is, de ander.”

In het tv-college bespreekt De Graaf de achtergronden van de huidige golf van terrorisme en vergelijkt die met eerdere golven. Het spannendst vindt ze dat ze in de uitzending óók iets wil zeggen over de toekomst, over hoe het verder zal gaan met het terrorisme.

“Als historicus ben ik daar meestal erg terughoudend mee. Maar mede dankzij de collega’s vanuit andere wetenschappelijke disciplines waarmee ik in Utrecht samenwerk, denk ik dat ik nu misschien voorzichtig een breder beeld kan schetsen. Ook van mogelijke oplossingen.”

Op de vraag of ze haar miljoenenpubliek zaterdag een hoopvolle boodschap meegeeft, zegt ze: “Hoopvol, maar wel realistisch.” 

DWDD University: Terrorisme, door Beatrice de Graaf , is te zien op zaterdag 12 maart om 20.30 uur bij de VARA op NPO 1.

*Update 13 maart 2016* Er keken zaterdag 1,2 miljoen mensen naar het college van De Graaf. Heb je de uitzending gemist? Klik dan hier.