Eerste Kamer steunt halvering collegegeld tandenknarsend

Oppositiepartijen PVV en GroenLinks zeiden bij de opening van het debat meteen dat ze de maatregel zouden steunen. Dit doen de coalitiepartijen ook, zodat het wetsvoorstel een ruime meerderheid krijgt.

Vanaf september wordt het collegegeld voor studenten in het eerste jaar van hun studie met ruim duizend euro verlaagd. Studenten van de lerarenopleiding krijgen de korting ook in hun tweede studiejaar.

Argumentatie wetsvoorstel 'ondermaats'
Wel hebben de senatoren felle kritiek op de argumentatie van minister Van Engelshoven bij het wetsvoorstel om het hoger onderwijs toegankelijker te maken. Dinsdagmiddag mag ze tekst en uitleg komen geven, al hoeft ze dus niet bang te zijn dat haar voorstel strandt.

De voornaamste kritiek op het wetsvoorstels is dat alle studenten de korting op het collegegeld krijgen, ook als ze genoeg geld hebben om het gewone tarief te kunnen betalen en toch wel zouden gaan studeren. Je zou met het geld (173 miljoen euro) ook de aanvullende beurs kunnen verruimen. Dan steun je alleen studenten met een krappe portemonnee, redeneerde de SP.

GroenLinks wil de schriftelijke toelichting van de minister het liefst onderin een la opbergen, zei senator Ruard Ganzevoort. “We kunnen het heel gezellig maken, maar in alle eerlijkheid: de argumentatie voor dit wetsvoorstel deugt niet.” Hij noemde de antwoorden van de minister eerder al ondermaats.

'Sigaar uit eigen doos'
Ook de VVD was kritisch, maar noemde het “niet uit te sluiten” dat het wetsvoorstel toch het gewenste effect zal hebben, namelijk dat het hoger onderwijs toegankelijker wordt en dat studenten zich bij hun studiekeuze minder laten leiden door financiële overwegingen.

Het CDA “had en heeft wel vragen bij dit wetsvoorstel, ook bij de urgentie ervan”, maar zal evenmin een spaak in het wiel steken.

Studentenorganisaties ISO en LSVb beschouwen de halvering van het collegegeld als een sigaar uit eigen doos: de rente op studieschulden wordt immers verhoogd, zodat studenten die veel lenen uiteindelijk voor deze halvering opdraaien.

*Update* 11 juli 2018:
De Eerste Kamer heeft gisteravond unaniem ingestemd met de halvering van het collegegeld voor eerstejaars. Daarmee gaat de verlaging definitief door en zal de eerste lichting studenten er al in september van profiteren.

De minister had dinsdagmiddag tekst en uitleg gegeven aan de senatoren. Ze heeft onder meer toegezegd dat de maatregel na drie jaar zal worden geëvalueerd.

De senatoren dienden vier moties in. GroenLinks-senator Ganzevoort ging het verst in zijn kritiek: hij verzocht de regering bij toekomstige voorstellen te streven naar een op onderzoek gebaseerde onderbouwing en daar was een ruime meerderheid van de senatoren het mee eens.

VVD-senator Bruijn wil meer garanties dat universiteiten en hogescholen niet de dupe worden van de maatregel. Ze worden weliswaar gecompenseerd voor de verlaging van het collegegeld, maar ze maken ook extra kosten. Bruijn wil dat de minister er bij de evaluatie scherp op let dat instellingen er financieel niet op achteruit gaan. Van Engelshoven gaat ervan uit dat instellingen in dat geval zelf wel aan de bel trekken, maar dat vindt Bruijns te vrijblijvend. Een meerderheid van de senatoren vindt dat ook.

Een motie van de PvdA om af te zien van de geplande verhoging van de rente op de studieschuld werd verworpen, net als een motie van de PVV, waarin om een numerus fixus voor buitenlandse studenten werd gevraagd.

Voor wie geldt de halvering van het collegegeld 2018-2019 wel en voor wie niet?

Het ministerie had al eerder op een rijtje gezet voor wie de halvering precies geldt. De hoofdregel is simpel: als je vanaf september 2018 voor het eerst staat ingeschreven aan een associate degree- of bacheloropleiding van een door de overheid gefinancierde hogeschool of universiteit, betaal je in het eerste jaar de helft van het wettelijk collegegeld. De korting blijft twaalf maanden geldig, ook als je in je eerste jaar wisselt van opleiding.

In studiejaar 2018-2019 bedraagt het collegegeld 2.060 euro, dus betaalt het leeuwendeel van de eerstejaars straks 1.030 euro. Ook hier studerende buitenlanders uit de Europese Unie, Noorwegen, Zwitserland, IJsland, Liechtenstein en Suriname komen in aanmerking voor de korting, net als statushouders.

Volg je een opleiding die een hoger collegegeld in rekening mag brengen – denk bijvoorbeeld aan een hotelschool of een university college – dan betaal je de helft van dat hogere tarief, dus is de korting groter. De halvering geldt ook voor eerstejaars van deeltijd- of duale opleidingen, waar het collegegeld vaak lager uitvalt. 

Leraren
Nieuwe bachelorstudenten van de pabo en van de tweedegraads lerarenopleidingen krijgen de halvering ook in hun tweede (bachelor)jaar. Wie een universitaire lerarenopleiding volgt, ontvangt deze extra korting vanaf 2021-2022 in het eerste jaar van de lerarenmaster.

Studenten die al vóór studiejaar 2018-2019 stonden ingeschreven bij een universiteit of hogeschool vissen achter het net, zelfs als ze geen enkel college hebben gevolgd. Ook wie het soms torenhoge instellingscollegegeld moet betalen – bijvoorbeeld omdat je van buiten Europa komt of een ‘tweede studie’ volgt – heeft pech.

Voor studenten in het niet-bekostigd onderwijs geldt de halvering evenmin en ook niet voor wie een opleiding volgt die meedoet aan het experiment met vraagfinanciering.