Eindelijk formeel akkoord Sterrenkunde

De Utrechtse Sterrenkundigen zijn al maanden geleden verhuisd naar Nijmegen, Leiden en Amsterdam. Maar nu is dan eindelijk ook het formele akkoord ondertekend tussen de universiteiten en mag het nieuws openbaar worden gemaakt.

Bram Achterberg is een van de laatste sterrenkundigen die eind januari zijn spullen pakt om richting Nijmegen te vertekken. De rest is dan al vertrokken. In het lokaal naast hem zit nog een masterstudent een tentamen te maken. Dit collegejaar gaan de onderwijsverplichtingen nog gewoon door.
Uiteindelijk zijn vier wetenschappers naar Nijmegen gegaan, twee naar Amsterdam en één naar Leiden. In Utrecht verdwijnt Sterrenkunde helemaal als gevolg van het bezuinigings- en profileringsplan van de bètafaculteit. De overeenstemming tussen Utrecht, de astronomie onderzoeksschool Nova en de andere betrokken universiteiten staat in oktober al in de steigers. Begin van het jaar is de verdeling eigenlijk helemaal rond. Maar de afspraak is dat alle sterrenkundigen pas commentaar leveren wanneer alle handtekeningen van alle betrokken bestuurders onder het contract staan. En zo kan het gebeuren dat alle sterrenkundigen Utrecht al lang en breed verlaten hebben, maar officieel de boodschap nog niet is gecommuniceerd.
Mes op de borst
Met het vertrek van Sterrenkunde neemt Utrecht afscheid van een vakgebied met traditie. Het onderzoek verdwijnt, de masteropleiding houdt op te bestaan en alleen de vakken in de bachelor blijven bestaan. “Het is ook zeker niet een beslissing die ik graag genomen heb”, vertelt decaan Gerrit van der Meer van de Bètafaculteit. “Wij moesten met het mes op de borst bezuinigingen en dan moet je keuzes maken.” Niet de kwaliteit, maar de inhoudelijke keuze voor het profiel is daarbij doorslaggevend geweest.
Utrecht heeft zich dan ook ingespannen om andere universiteiten financieel te ondersteunen bij het overnemen van personeel. Dat is niet in alle gevallen gelukt. Eén wetenschapper en twee mensen van de ondersteunende staf blijven in Utrecht. Voor hen wordt er een individueel traject gevolgd om te kijken waar ze terecht kunnen. In de meeste gevallen is het gelukt om de sterrenkundigen met een vast contract elders onder te brengen. Eén docent heeft slechts een tijdelijk contract gekregen.
Met stille trom
Het afscheid ging tot nu toe geruisloos. De sterrenkundigen stelden een aanbod van de faculteit om een bijeenkomst te organiseren niet op prijs. Er heerst een zekere wrok bij de sterrenkundigen. “Wij hebben het idee dat we onvoldoende worden gewaardeerd voor wat we gedaan hebben”, zegt Christoph Keller, het departementshoofd dat naar Leiden is vertrokken. “Ik heb hier tien jaar gewerkt, veel geld binnengehaald, veel contacten opgebouwd en de beoordeling was excellent. Het valt dan heel zwaar te moeten constateren dat door jouw onderzoek in Utrecht een streep gezet wordt.”
Keller denkt dat het ook voor het Utrechtse onderzoek niet goed is dat de sterrenkunde verdwijnt. “Denk aan klimaatonderzoek die veel aan de uitkomsten van ons onderzoek hebben of aan theoretische natuurwetenschap waarmee een zekere overlap bestaat.” Ook het vertrek uit Utrecht van het instituut SRON. Hij vraagt zich ook af wat de kwaliteit van de bachelorvakken kan zijn wanneer er geen sterrenkundige in huis is.
Dat de sterrenkundigen tot nu toe hun mond dichthielden had volgens Keller te maken met het onderbrengen van het personeel. “Wij wilden al onze medewerkers een goed alternatief bieden. Zolang dat niet zeker was, wilden we de onderhandelingen niet verstoren met kritische opmerkingen.”
Een officieel afscheid van een van de oudste sterrenkundige instituten komt er wel. Van 2 tot 5 april vindt in Noordwijkerhout een grote conferentie over sterrenkunde plaats. Die wordt op 5 april in het Utrechtse academiegebouw afgesloten met publiekslezingen. “Wij zullen dan ook het portret van onze eminente geleerde Marcel Minnaert teruggeven aan de universiteit”, aldus Keller.