Eindhovens bestuur krijgt tik op de vingers: misstand rond Cursor

Dat is de uitkomst van een onderzoek naar aanleiding van een conflict over censuur. Dit conflict leidde tot een vloedgolf aan nieuwsberichten, columns, acties en politieke verontwaardiging. 

De vorige hoofdredacteur, Han Konings, werd bij zijn werkzaamheden onder druk gezet en uiteindelijk uit zijn functie ontheven door het college van bestuur. De redactie zette uit protest de website op zwart en een van de redacteuren diende een klokkenluidersklacht in.

Bemoeienis
Inmiddels heeft de Eindhovense klachtencommissie voor ‘onregelmatigheden’ onderzoek gedaan naar de gang van zaken en het rapport is nu openbaar. Van ‘stelselmatige censuur’ is geen sprake, staat erin, want er zijn vele honderden artikelen verschenen en slechts af en toe was er sprake van bemoeienis. Maar bemoeienis was er dus wel. 

Daar staat het bestuur bovendien nog steeds achter. De redacteuren en de voormalige hoofdredacteur zouden ten onrechte menen volledig onafhankelijk hun artikelen in Cursor te kunnen publiceren terwijl ze volgens hun redactiestatuut ook “rekening moeten houden met de missie, doelstellingen en belangen van de universiteit”.

Daarom ging er bijvoorbeeld een streep door een artikel over een promovendus die gechanteerd zou zijn. Het zou het derde artikel zijn in een reeks over problemen met sociale veiligheid aan de TU Eindhoven. 

Deze censuur leidde tot een clash tussen collegevoorzitter Robert-Jan Smits en toenmalig hoofdredacteur Han Konings. Sindsdien was Konings volgens het rapport aangeschoten wild en werd hij “ook als zodanig bejegend”.

Klimaatprotest
De bom barstte uiteindelijk vanwege een eveneens geschrapt artikel van redacteur Bridget Spoor over vermeende belangenverstrengeling van de nieuwe rector, Silvia Lenaerts, met de chemische industrie. Maar het conflict speelde al eerder. Over Spoor heeft de TU Eindhoven volgens het rapport gezegd dat ze “trekjes zou hebben van een sensatiejournalist”.

De redactieraad maakte de situatie niet beter. Die heeft op verzoek van het college van bestuur een beoordeling geschreven over het functioneren van de hoofdredacteur, zonder dat hij het wist en dus ook zonder wederhoor. 

Advies
Hoe nu verder? De commissie adviseert Cursor meer onafhankelijkheid te geven. “Het CvB houdt daarbij professionele afstand van het journalistieke werk, door de juiste randvoorwaarden te scheppen en door de professionele ruimte te bieden en te laten voor kwalitatief hoogwaardige journalistiek.” 

Bovendien moet het bestuur minder snel van de kook raken. Of zoals de commissie het verwoordt: het moet “verstandig mededogen” tonen “waar het in de toekomst misschien toch even niet goed gaat”. 

Minder ingrijpen dient nog een belang, aldus de commissie: “Daarmee wordt het vertrouwen van de lezersgroep in het onafhankelijk medium gediend en bevorderd.” Er zou een nieuw redactiestatuut moeten komen. De redactieraad zou het werk van de journalisten alleen nog achteraf moeten toetsen.

Reacties
Redacteur Spoor is blij met de uitkomst van het onderzoek. “Ik heb mijn klokkenluiderszaak gewonnen”, verklaart ze. “Er is erkenning gekomen dat we als redactie te veel zijn tegengewerkt in onze vrije berichtgeving.” Dat er volgens het rapport geen sprake was van structurele censuur, begrijpt Spoor wel. Maar enkele stukken zijn toch gecensureerd, onderstreept ze. “En in mijn opinie is elk gecensureerd stuk er een teveel.”

Maar ook het bestuur is tevreden. “We verwelkomen de aanbevelingen, die een steun in de rug zijn voor de weg die we al even zijn ingeslagen met Cursor”, staat in een verklaring. Ook benadrukt het bestuur graag de conclusie dat er geen sprake was van stelselmatige censuur of onevenredige bemoeienis. 

En de sociale veiligheid? “Het is een proces van learning by doing”, is de opvatting van het CvB daarover. “In dat kader betreuren we dat redactieleden van Cursor het gevoel hebben gehad dat ze niet goed hun werk konden doen. Dat hebben we ons onvoldoende gerealiseerd.”

De redactieraad is eveneens vol lof over het rapport. De commissie geeft namelijk geen oordeel over de “journalistieke en inhoudelijke kwaliteit” en die zou voor de redactieraad voorop hebben gestaan bij alle adviezen.

Delta
Na Cursor kwam ook het Delftse nieuwsplatform Delta in aanvaring met het eigen college van bestuur. Delta moest een stuk over sociale veiligheid verwijderen. Ook mocht Delta een openbare bijeenkomst over de sociale veiligheid aan de universiteit niet bijwonen.

Onlangs vroegen politieke partijen minister Dijkgraaf hoe hij erover dacht. Zelf ingrijpen wilde hij niet, al onderstreepte hij het belang van persvrijheid in het hoger onderwijs en sprak hij bestuurders erop aan.