Erop of eronder voor leenstelsel

Houdt Bussemaker haar poot stijf of stelt ze haar plannen een jaar uit? Vandaag voert ze een spannend debat met de Tweede Kamer over het afschaffen van de basisbeurs voor masterstudenten.

Bussemaker wil een van de grootste hervormingen van de laatste decennia doorvoeren in het hoger onderwijs, maar het is allerminst zeker dat het haar gaat lukken. Regeringspartijen VVD en PvdA steunen haar plannen om de basisbeurs af te schaffen, en ook D66 is in principe niet tegen een leenstelsel. Maar de meeste oppositiepartijen zijn mordicus tegen.

Er is geen deal gesloten tussen regering en oppositiepartijen. Zelfs met steun van D66 heeft Bussemaker nog geen meerderheid in de Eerste Kamer. Veel lijkt van GroenLinks af te hangen. Ook deze partij is wel voor een leenstelsel, maar dan moet het collegegeld omlaag en de aanvullende beurs omhoog. 

Het lijkt onwaarschijnlijk dat Bussemaker vandaag aan de eisen van GroenLinks tegemoet zal komen. Met behulp van SGP, 50Plus en de Onafhankelijke Senaatsfractie zou ze wellicht een meerderheid in de Eerste Kamer kunnen krijgen. Maar dat is een hachelijke onderneming: die laatste twee partijen zijn vooralsnog tegen het schrappen van de basisbeurs. 

Eerder dit jaar knipte de minister haar plannen voor een leenstelsel in tweeën en besloot ze dat bachelorstudenten pas in september 2015 hun basisbeurs verliezen. Zelfs haar eigen PvdA vindt dat ze de twee wetsvoorstellen best zou kunnen samenvoegen om ze in één keer te behandelen.

Dus ligt uitstel voor de hand. Daarmee zou Bussemaker tijd kopen. Ze kan opnieuw gaan onderhandelen met GroenLinks over de precieze voorwaarden waaronder de partij instemt met een leenstelsel. Bovendien gaan de onderhandelingen dan meteen over het hele leenstelsel, en niet slechts over de masterfase. Bussemaker kan hiermee voorkomen dat ze dezelfde onderhandelingen twee keer moet voeren en dus ook twee keer een compromis moet sluiten.

Maar Bussemaker kan ook besluiten haar poot stijf te houden. Ze heeft keer op keer laten weten dat ze niet vooruit wil lopen op het debat in de Eerste Kamer. Ze heeft helemaal geen zin om te buigen voor de dreiging van de senaat. 

En daar valt iets voor te zeggen. Het principe blijft immers hetzelfde, of het wetsvoorstel nu in tweeën is geknipt of niet. Met uitstel valt voor haar misschien niet veel te winnen.

Met het schrappen van de basisbeurs wil het kabinet uiteindelijk zo’n achthonderd miljoen euro per jaar besparen en aan het onderwijs besteden. Studenten zouden hun basisbeurs voortaan moeten lenen, wat een studie duizenden euro’s duurder maakt.

Om 14.15 uur gaan de Kamerleden van start. Eerst mogen alle fracties zeggen wat ze van het voorstel vinden, daarna komt de minister aan het woord.