Europese topuniversiteiten eisen open access

Kerstmis is voorbij, stelt een groep van 21 vooraanstaande Europese universiteiten. Onderzoeksgeld zou niet langer in de zakken van commerciële uitgevers moeten verdwijnen.

Tot de zogeheten League of European Research Universities behoren onder meer de universiteiten van Oxford en Cambridge, maar ook de Universiteit Utrecht, de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam.

In een gezamenlijk pamflet wijzen ze op Harvard University, die enkele jaren geleden de kosten van wetenschappelijke tijdschriften te hoog noemde. Als de rijkste universiteit ter wereld de kosten te hoog vindt, hoe kunnen Europese universiteiten de abonnementen dan nog betalen, vragen ze zich af.

Ze omarmen het ideaal van open access: wetenschappelijke artikelen zouden voor iedereen gratis toegankelijk moeten zijn, terwijl wetenschappers slechts een redelijke vergoeding betalen om in de tijdschriften te publiceren.

De universiteiten roepen de Europese Commissie op om open access af te dwingen. Ook hopen ze dat Nederland het onderwerp op de agenda wil zetten van de Europese Raad van Ministers. Het Nederlandse EU-voorzitterschap gaat van start op 1 januari en duurt een half jaar.

Universiteiten, bibliotheken, onderzoeksfinanciers, overheden en uitgevers zouden samen knopen moeten doorhakken om helderheid te scheppen, vindt LERU. Zo zouden eventuele embargoperiodes (het aantal maanden dat een tijdschrift een artikel achter een pay-wall mag zetten) zo kort mogelijk moeten zijn.

Ook moet worden voorkomen dat ‘hybride’ tijdschriften straks aan ‘double dipping’ doen: abonnementsgeld innen en daarbovenop geld ontvangen voor het gratis toegankelijk maken van nieuwe wetenschappelijke artikelen.

LERU maakt een petitie van zijn statement en gaat handtekeningen verzamelen. Die zouden in de eerste helft van 2016 moeten worden aangeboden aan de Portugese Eurocommissaris voor wetenschap en innovatie Carlos Moedas en aan de vertegenwoordiger van het Nederlandse voorzitterschap.

Vandaag werd ook bekend dat de redacties van een groep tijdschriften in de taalwetenschappen het heft in eigen handen hebben genomen en voortaan in open access gaan werken.