Experiment: docenten verbannen laptops uit collegezaal
Studenten van de opleiding Communicatie- en informatiewetenschappen worden sinds kort gevraagd om hun laptops thuis te laten. Met pen en papier zouden ze meer opsteken van een hoorcollege.
Het is een bekend beeld voor docenten tijdens hoorcolleges. Die muur van laptops met daarachter de door de beeldschermen opgelichte gezichten van quasi-geïnteresseerde studenten. En maar hopen dat die studenten niet zitten te Facebooken.
Meer en meer docenten storen zich aan laptops in de collegezaal. Niet omdat ze iets tegen de technologie hebben, maar omdat de aandacht en leerprestaties van studenten eronder lijden.
Docenten bij de opleiding Communicatie- en informatiewetenschappen (CIW) zijn daarom begonnen aan een experiment: geen laptops meer bij hoorcolleges. De CIW-studenten moeten weer met de hand schrijven, zoals vroeger.
Wetenschappelijk onderzoek toont volgens Mirko Tobias Schäfer, docent van het vak Digitale Data-analyse, aan dat studenten meer leren op de 'ouderwetse' manier, met pen en papier. Daarom vraagt hij zijn studenten sinds de start van de cursus om tijdens hoorcolleges handgeschreven aantekeningen te maken, en die aantekeningen later op de computer uit te werken.
Laptops zijn een grote bron van afleiding voor studenten, merkt Schaefer. "Studenten kunnen alles wat ik tijdens colleges zeg wel letterlijk overtikken op hun laptop, maar snappen ze de onderliggende concepten? Daar twijfel ik aan. Een laptop leidt af. Een college volgen en tegelijk je Facebook-timeline checken gaat de meesten niet zo goed af. Dat schakelen kost heel veel energie. Ik merk dat zelf ook. Als ik een schrijfdag heb, dan zet ik mijn telefoon uit en kijk ik geen e-mails."
Het is volgens Schaefer een mythe dat studenten digital natives zijn, die moeiteloos kunnen multitasken. "Ik deel de zorgen van de bekende mediawetenschapper Howard Rheingold. Hij vreest dat studenten wél techniek kunnen gebruiken maar niet de vaardigheden ontwikkelen om deze zinvol te gebruiken."
"Ik heb niks tegen techniek hoor", benadrukt Schaefer. "Ik wil juist meer discussie over de vraag hoe je technologie gebruikt. Bij andere onderwijsactiviteiten zijn laptops weer nodig, bij de werkcolleges van mijn cursus bijvoorbeeld. Daar leren de studenten te werken met data-analysesoftware."
Overigens is er geen sprake van een laptopverbod, verduidelijkt Schaefer. "Ik heb studenten in het begin van de cursus gevraagd hun laptop thuis te laten voor de hoorcolleges op woensdag. Ik ga het niet verbieden: ze zijn volwassen mensen."
Ook bij de cursus Communicatie in Context worden studenten gemaand om hun laptops thuis te laten. Cursuscoördinator Rick Dolphijn spreekt van een "experiment" dat voortvloeit uit de inhoud van de cursus. "Veel van de collegestof gaat over hoe mensen leren. Zo staat de iPad-school centraal als casus. Dat wij de studenten tijdens hoorcolleges nu ook vragen de laptop niet mee te nemen is een experiment, helemaal in lijn met de stof die in de cursus centraal staat."
Doplhijn verwijst naar een onderzoek uit 2012 naar de leerprestaties van studenten die laptops in de collegezaal gebruiken. "Het laat zien dat zware ict-gebruikers juist slechter zijn in multitasken dan proefpersonen die meer analoog georiënteerd zijn en bijvoorbeeld boeken lezen. Die uitkomsten rechtvaardigen om dit experiment uit te voeren. Als het niet werkt, dan stoppen we ermee."
Vooralsnog houden de studenten zich aan de wens van de docenten. "Ik heb de laatste weken bij hoorcolleges geen laptops op tafel gezien", zegt student Yanick van Altena, die beide vakken volgt.
Het schrijven met pen en papier gaat wel wat langzamer dan op de laptop, merkt Van Altena. "Op een toetsenbord schrijf ik sneller." Maar verder is Van Altena positief over het experiment. "Ik stoor me soms aan studenten om me heen. Sommigen hebben de brightness van hun laptop zo hoog staan, dat het lijkt alsof er een zaklamp in je gezicht aan het schijnen is. Anderen zijn weer filmpjes aan het kijken, of zelfs aan het gamen tijdens college. Dat leidt enorm af."
De Utrechtse docenten zijn niet de eersten die kritisch zijn op laptops in de collegezaal. Amerikaanse wetenschappers als Clay Shirky, Anne Curzan en Dan Rockmore gingen hen voor. En ook in Groningen besloten universitaire docenten onlangs om mobiele apparaten en laptops in de ban te doen.