Experiment: meertaligheid in bachelorcursussen

Het departement Talen, Literatuur & Communicatie gaat cursussen aanbieden waarbij de docent zijn instructie geeft in één taal, en waar studenten ook in een andere taal mogen meepraten. 

In collegejaar 2016-2017 biedt de UU meer dan 60 bachelorvakken met luistertaal aan. Studenten kunnen hieraan meedoen als zij de instructietaal van de docent kunnen lezen en verstaan. Ze hoeven de taal niet te kunnen spreken. Zo kan het zijn dat in een cursus waar de instructietaal Italiaans is, enkele studenten in het Nederlands of het Engels meedoen. Het initiatief komt van het departement Talen, Literatuur & Communicatie.

Luistertaal wordt ingezet om de toegankelijkheid tot cursussen van de talenopleidingen Duits, Frans, Italiaans, Nederlands en Spaans te vergroten. “Luistertaal is eigenlijk zinvol voor twee doelgroepen”, vertelt initiatiefnemer en UU-docent Jan ten Thije. “De ene is Nederlandse studenten die graag vakken willen volgen bij een opleiding als Duits, Spaans of Frans. De andere groep is internationale studenten die behoefte hebben aan een groter cursusaanbod of graag Nederlandstalige vakken willen volgen om hun Nederlands te verbeteren.”

Het aantal luistertaalstudenten in een cursus mag niet meer zijn dan 10 procent van het totaal aantal studenten in de groep, zodat de instructietaal het meest dominant blijft. Tegelijkertijd kunnen alle studenten zo leren van en door talige diversiteit, aldus Ten Thije.

Docenten moeten in hun cursusbeschrijving aangeven welke luistertalen zij in een cursus toelaten. Ze kunnen logischerwijs alleen die anderstalige studenten toelaten waarvan ze de taal zelf kunnen verstaan en lezen. Ten Thije: “Docenten zullen soms de neiging hebben om zich in colleges aan te passen aan de anderstaligen, maar dat moeten ze niet doen. Ze moeten in de instructietaal blijven praten, anders zullen niet alle studenten de colleges nog begrijpen. In de pilots bleek dit goed te werken.”

Voor studenten die willen deelnemen aan een cursus met luistertaal, is een belangrijke voorwaarde dat zij de instructietaal van de cursus begrijpen. Wanneer een vak als voertaal Nederlands heeft, moet de student dus in ieder geval Nederlands kunnen verstaan en lezen. Studenten die twijfelen of zij de instructietaal van een cursus voldoende beheersen, kunnen dit eerst online testen.

De zelftest bestaat uit een video van een college met een aantal meerkeuze vragen. De score van de test geeft studenten een indruk van het luister- en leesvaardigheidsniveau. Vervolgens nemen ze contact op met de cursuscoördinator die beoordeelt of hun vaardigheden inderdaad voldoende zijn om succesvol te kunnen participeren.

Het project past binnen het internationaliseringsbeleid van de universiteit, stelt Ten Thije, tevens Teaching Fellow Internationalisering bij Geesteswetenschappen. “Luistertaal in cursussen is een verrijking van het aanbod binnen de UU en één manier om aandacht te besteden aan internationalisering. Het is een interessante invulling van de International Classroom. Bovendien hoeven er geen extra middelen voor deze vorm van internationalisering te worden vrijgemaakt, omdat het allemaal om bestaande cursussen binnen het bacheloraanbod gaat.”

Luistertaal in het academisch onderwijs is voor universiteiten in meertalige regio’s zoals Luxemburg of Zwitserland een bekend verschijnsel. In Nederland is de UU de eerste universiteit die cursussen met luistertaal gaat aanbieden. Inmiddels hebben 35 docenten hun cursus opengesteld voor luistertaalstudenten. “We zijn heel blij met dit grote enthousiasme. Na het eerste semester zullen we met de docenten en studenten evalueren wat ze van het project vonden. Vervolgens kunnen we gaan kijken of luistertaal ook past bij cursussen buiten het departement Talen, Literatuur & Communicatie.”