Gemeenten zet werkloze jongere voor het blok: geen bijstand, maar stufi

Sommige werkloze jongeren worden door de gemeente min of meer gedwongen om te gaan studeren, ook al zullen ze nooit een diploma halen. Ze krijgen geen bijstandsuitkering en moeten leven van de stufi die ze later moeten terugbetalen.
Een jonge alleenstaande moeder kreeg geen uitkering meer. Haar gemeente zei vorig jaar dat ze moest gaan studeren. Een succes bleek het niet: “Ze heeft net een negatief bindend studieadvies gekregen, en moet dus alweer stoppen met haar studie”, vertelt Henna Bielander, studentendecaan van Hogeschool Inholland in Rotterdam. “De kans dat ze een andere opleiding wel gaat halen is klein. Ondertussen heeft ze geld geleend van DUO om in haar levensonderhoud te kunnen voorzien. Haalt ze geen diploma, dan moet ze behalve haar lening ook haar hele studiebeurs terugbetalen.”
Formeel staat in de wet dat jongeren onder de 27 jaar moeten werken óf leren. Gemeenten kunnen een uitzondering maken, maar dat kost geld. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor hun bijstandsbudget, dus zien sommige steden liever dat de jongeren gaan studeren en een studiefinanciering aanvragen dan dat ze een uitkering geven.
Eerder waren alleenstaande ouders met kleine kinderen vrijgesteld van de scholingsplicht, maar dat is sinds 2012 niet meer het geval. Volgens Annemiek de Jong van de Stichting steunpunt studerende moeders verplichten sindsdien vrijwel alle gemeenten jonge moeders om door te leren. “In principe is dat een goed idee, vinden veel vrouwen zelf ook. Maar het onderwijssysteem is totaal niet op hen ingesteld. Het is dus vaak dweilen met de kraan open. Sommige jongeren zijn al eerder met een opleiding gestopt omdat ze studie en zorg niet konden combineren. De kans dat het een tweede keer wel lukt is dan erg klein.”
Maar niet alleen jonge moeders raken verstrikt in de eisen van de gemeente. Studentendecaan Alvar van Rijn van de NHL Hogeschool heeft meerdere studenten gesproken die door uitkeringsinstantie UWV zijn doorgestuurd: “Een jonge man die moest gaan studeren koos voor Frans, maar die opleiding begint alleen in september. Toch eiste de gemeente dat hij al in februari zou beginnen, dus volgt hij nu tijdelijk een andere studie. Maar daarmee verspilt hij wel een half jaar studiefinanciering.”
Gemeenten gaan ervan uit dat de studiefinanciering ongeveer hetzelfde oplevert als een bijstandsuitkering. In die berekening worden de basisbeurs (279 euro), een aanvullende beurs (260 euro) én een lening (452 euro) bij elkaar opgeteld. Voor alleenstaande ouders komt daar nog eens 476 euro bij. De bijstand is in dat geval zelfs iets lager: 743 euro voor alleenstaanden en 1040 euro voor alleenstaande ouders.
Maar studenten krijgen geen vakantiegeld en hebben geen recht op bijzondere bijstand als bijvoorbeeld de wasmachine kapot gaat. Wie zijn diploma niet haalt zal bovendien de hele studiebeurs moeten terugbetalen, inclusief de eventuele eenoudertoeslag. Als terugbetalen niet lukt omdat iemand geen baan weet te vinden, heeft de gemeente daar geen last van. De studiefinanciering wordt immers betaald door het Rijk.
Hogescholen op hun beurt krijgen te maken met ongemotiveerde studenten, die snel uitvallen. Bielander van Hogeschool Inholland benadrukt: “Een deel van deze groep heeft absoluut de capaciteiten om een hbo-diploma te halen. Maar een deel ook niet. Iemand met een mbo-4 diploma is gewoon niet altijd geschikt voor het hbo. Maar ja, die jongeren zitten klem, dus wat kun je tegen ze zeggen?”