Geneuzel versus dialoog tijdens Utrechts verkiezingsdebat

De christelijke studentenverenigingen SSR NU en Sola Scriptura organiseerden dinsdag een groot verkiezingsdebat in de Jacobikerk. Partijpolitici van VVD, CDA, D66, SP, PvdA, GroenLinks en Forum voor Democratie waren aanwezig. Het publiek was massaal toegestroomd, maar hield het niet de hele avond vol.

Het debat kwam wat moeizaam op gang. Niet alleen door technische problemen, maar ook door de lange introductie van de aanwezige politici. Zo leren we bijvoorbeeld dat SP’er Jasper van Dijk best voetballer had willen worden. Dit maakte echter dat de eerste stelling van de avond pas na drie kwartier op het scherm stond. De zeven afgevaardigden hielden het redelijk netjes, op wat speldenprikjes na. Waarom VVD’er Pieter Duisenberg was ingeruild voor Dennis Wiersma werd niet bekend gemaakt, evenals de reden waarom de aangekondigde ChristenUnie deze ‘thuiswedstrijd’ aan zich voorbij liet gaan.

Gegoochel met cijfers
Het debat werd opgebouwd aan de hand van drie stellingen. De eerste stelling van de avond ging over het onderwijs en luidde: werkt het huidige onderwijsstelsel ongelijkheid in de hand? Een aantal van de aanwezige politici blijkt in het verleden gestapeld te hebben. Maar kan dat nog wel? Of zijn er nu meer belemmeringen? Michel Rog, CDA, weet zeker van wel en wil de basisbeurs terug. “Het leenstelsel ontneemt kansen en beperkt de instroom. Dit jaar gingen er 4000 jongeren minder studeren in het hbo.” Amma Asante, PvdA, is het niet met hem eens. “Het afschaffen van de basisbeurs weerhoudt mensen niet om te gaan studeren. Meneer Rog staat erom bekend te goochelen met cijfers”, zo stelt ze. “Er is een afname geweest maar nu neemt het aantal studenten weer toe.” Asante en Paul van Meenen van D66 hameren erop dat de basisbeurs voor het levensonderhoud van de student was, en dat het geld nu in de kwaliteit van het onderwijs wordt geïnvesteerd. 

Het akkefietje tussen Asante en Rog duurt nog even voort als eerstgenoemde vraagt wat de plannen van het CDA zijn omtrent de OV-chipkaart. Behouden, roept Rog. “Dan kent u uw eigen verkiezingsprogramma niet”, kaatst Asante terug. Ook het publiek wijst Rog op de plannen van het CDA de OV-chipkaart af te schaffen. Volgens Rog stond dat echter in het concept verkiezingsprogramma. “In het definitieve verkiezingsprogramma houden we het reisproduct intact.”

Enige consensus bestaat er overigens wel. Alle partijen lijken het eens te zijn over dat kansenongelijkheid al in het basisonderwijs begint. Lisa Westerveld van GroenLinks houdt een betoog over brede brugklassen. Thierry Baudet van voormalig denktank Forum voor Democratie ontvangt applaus als hij pleit voor herwaardering van beroepsopleidingen. “Het gaat niet alleen om cognitieve vaardigheden, maar ook om ambacht. Niet iedereen hoeft het hoger onderwijs in.”

Privacy of veiligheid?
De tweede stelling behelst de omstreden ‘hackwet’, een onderwerp waar de aanwezigen het minder over eens zijn. “Opsporingsdiensten mogen nu elektronische apparaten van verdachten hacken, en dat is een noodzakelijke wet”, vindt Dennis Wiersma van VVD. “Een wet die cybercriminaliteit alleen maar meer in de hand werkt”, zegt D66’er Paul van Meenen. “Verbijsterend dat er partijen zijn die privacy belangrijker vinden dan het opsporen van terrorisme of kinderporno”, stelt Rog. Wiersma vult aan: “Er zitten strikte waarborgen aan deze wet. Er mag enkel gehackt worden als er sprake is van een ernstige bedreiging.” De rest van de politici houdt zich enigszins op de achtergrond. Want wanneer wordt iemand aangemerkt als verdachte? Dat is een ethische kwestie, vindt GroenLinks.

‘Beroepsvergaderaars’
Als laatste discussiëren de politici over het belang van referenda. De VVD is de referendumwet liever kwijt dan rijk, geeft Wiersma aan. “Het werkt niet en kost te veel geld.” GroenLinks, voorheen vóór referenda, is van standpunt veranderd. “Een referendum gaat vaak over zaken die te complex zijn om in een ja/nee-vraag te gieten”, stelt Westerveld. “Wij willen andere manieren van volksraadpleging.”

Wat Jasper van Dijk (SP) stoort, is het feit dat er in Nederland referenda worden gehouden, zonder dat de uitkomst wordt nageleefd. “Als je een referendum houdt, voer dan de uitslag uit.” CDA’er Rog is het daarmee eens. “Ik ben niet voor de referendumwet, maar die is nu eenmaal aangenomen. Dan moeten we de uitslag ook serieus nemen, anders creëer je onvrede.”

Het is weinig verrassend dat de grootste voorstander van referenda Thierry Baudet is. Hij ziet niet alleen een reactief referendum zitten, maar pleit ook voor een proactieve volksraadpleging waarbij het volk zaken op de agenda kan zetten. Vervolgens verzandt hij in een monoloog over wat hij het ‘partijkartel’ noemt, of: de ‘beroepsvergaderaars’. “Alle grote partijen zijn het in grote lijnen met elkaar eens. Ze vormen één kliek in Den Haag die zich te veel bezig houdt met geneuzel.” Hij noemt het debat van vanavond hier een voorbeeld van.

Het kwam hem op enige kritiek vanuit het publiek te staan. “Dat geneuzel heet het voeren van een dialoog”, zei de één. “Een mooie analyse met een compleet verkeerde uitkomst”, stelde een ander. Jasper van Dijk waarschuwde de aspirant-politicus. “Thierry, als jij in de Tweede Kamer komt, wil ik je niet één keer zien neuzelen.”

En de winnaar is…
Aan het eind van de avond werd het publiek nog eenmaal om hun mening gevraagd. Want op wie gaan ze stemmen? Niet geheel onverwacht kwam daarbij de ChristenUnie als grootste partij uit de bus. Forum voor Democratie eindigde met 17 procent op de tweede plek, en daarom riep Baudet zichzelf en passant als winnaar uit van het debat. Maar het publiek leek beter te weten. “Lekker makkelijk, hij heeft een hele club aanhangers meegenomen.”