Goed voornemen UMC-hoogleraar: al zijn artikelen open en bloot in preprint
Bij preprint worden onderzoeksresultaten openbaar gemaakt voordat ze gepubliceerd worden in een wetenschappelijk tijdschrift
Medisch microbioloog Marc Bonten nam kort voor de jaarwisseling een boud besluit. Hij kondigde aan zijn werk voortaan vrij te geven voordat het gepubliceerd wordt in een tijdschrift. Een van de reden is de kritiek op het huidige peerreview-systeem.
“Ik heb er twee weken over nagedacht, maar ik zie geen enkel probleem.” Dat schrijft Marc Bonten op een bloggersite voor specialisten in zijn vakgebied. Zijn goede voornemen voor 2017 is om manuscripten van zijn artikelen publiek maken voordat ze de formele peerreview van de wetenschappelijke tijdschriften ondergaan.
Bonten, in 2015 door DUB uitgeroepen tot promotor van het Jaar, is enthousiast geworden voor het concept van preprint publishing. Wetenschappers plaatsen daarbij nieuw werk op een server waarna alle vakbroeders in de wereld kritiek kunnen leveren. De artikelen kunnen vervolgens nog worden aangepast en verbeterd op basis van de aanbevelingen van de 'peers'. Nieuwe kennis komt zo ook veel sneller beschikbaar dan wanneer eerst het reguliere review- en publicatieproces van erkende tijdschriften moet worden doorlopen. In de natuurkunde, wiskunde of computerwetenschappen is dit geen vreemd concept, maar in de life sciences wordt er nog maar sporadisch gebruik van gemaakt.
De UU-hoogleraar schrijft zelf pas over preprint te zijn nadenken door suggesties die hij kreeg na een eerder blog dat hij in december schreef. Naar aanleiding van een NRC-publicatie die vraagtekens plaatste bij de totstandkoming van een Nature-artikel pleit Bonten in dat blog voor alternatieven voor het verziekte peerreview-systeem van wetenschappelijke tijdschriften. Wetenschappers hebben immers te weinig tijd voor doortimmerde kritiek en zelfs de slechtste artikelen worden uiteindelijk wel in een obscuur “peer reviewed” tijdschrift opgenomen.
Alle bedenkingen en zorgen die iemand kan hebben bij preprint doen volgens Bonten geen opgeld. De kwaliteit van artikelen gaat niet omlaag bij een gebrek aan formele peer review, maar juist omhoog omdat er veel meer reviewers zijn. Een wetenschapper denkt bovendien wel drie keer na voordat hij iets open en bloot op internet zet.
Volgens de hoogleraar geven inmiddels ook steeds meer tijdschriften toestemming om werk openbaar te maken vóór publicatie in hun uitgaven. De angst dat preprint het heel gemakkelijk maakt om interessante ideeën van anderen te stelen, verwerpt Bonten. Het risico dat iemand anders eerder publiceert dan jij wordt immers juist kleiner.
Nee, Bonten heeft nog geen overtuigend argument gehoord om hem ervan te weerhouden zijn voornemen door te zetten. Alleen nog even afwachten wat zijn promovendi ervan vinden, schrijft hij.