Goedkope mocktails, dure wijn: effectief alcoholbeleid op de campus

Studenten die veel alcohol drinken, kunnen in de knel komen met hun studie. Ze missen colleges vanwege een kater of presteren onder de maat. In 2016 schatte het RIVM dat deze studenten de samenleving miljoenen euro’s per jaar kosten aan studievertraging. Een reeks aan partijen, waaronder overheid, onderwijsinstellingen en zelfs bierbrouwers, willen dat het aantal overmatig drinkende studenten in 2040 met 50 procent is afgenomen.

De grote vraag is hoe universiteiten en hogescholen hieraan kunnen bijdragen. In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid en de koepels van universiteiten en hogescholen zocht het Trimbos Instituut dat uit. Het rapport was eigenlijk in maart al af, maar vanwege de coronacrisis is besloten het iets later te publiceren.

Ongelijkheid
Alles staat of valt met duidelijke regels, stellen de rapportschrijvers. Vanaf hoe laat mogen cafés op de campus alcohol schenken? Mag de cateraar bier serveren op een receptie? Wat zijn de richtlijnen voor studenten- en studieverenigingen en introductiecommissies?

Het Trimbos raadt aan om studentenverenigingen te betrekken bij het opstellen van deze regels. De nadruk moet bovendien niet liggen op het verbieden van alcohol, maar op de gezondheid van de student. En wie niet weet wat de afspraken zijn, kan zich er niet aan houden, aldus het rapport. Goede communicatie is dus belangrijk.

Verder moeten voor studenten en medewerkers dezelfde afspraken gelden. Dat is nu niet altijd het geval. Soms mogen studenten bijvoorbeeld niet voor 17.00 drinken op de campus, maar het college van bestuur wel. Gelijke monniken, gelijke kappen, luidt daarom het advies.

Prijskaartje
Wat er niet is, kun je ook niet opdrinken. Beperk daarom de beschikbaarheid van alcohol op de campus, bijvoorbeeld door schenktijden in te korten of alcoholvrije borrels te cateren. In dat laatste geval moeten er wel genoeg aantrekkelijke alternatieven zijn, zoals “bijzondere limonades”, mocktails of 0.0% bier en wijn.

Ook de kracht van het prijskaartje moet volgens de onderzoekers niet worden onderschat. Maak alcoholvrije alternatieven goedkoper dan alcoholhoudende dranken. Of geef studenten bij ieder biertje een gratis glas water.

Belangrijk is verder dat studenten met drankproblemen op tijd worden geholpen. Studieadviseurs, studentendecanen en studentpsychologen zouden best wat vaker mogen doorvragen over alcoholgebruik, meent het Trimbos.

Biercultuur
Tot slot valt er volgens de onderzoekers nog altijd veel winst te behalen met goede voorlichting. De meeste instellingen verzorgen deze nu alleen tijdens de introductieperiode voor eerstejaarsstudenten of hun mentoren. Daarna blijft het vaak stil.

Internationale studenten zijn vooralsnog een ietwat vreemde eend in de bijt. Onderwijsinstellingen onderscheiden twee groepen internationals: aan de ene kant studenten die geen interesse hebben in alcohol en drugs en zich niet prettig voelen in de Nederlandse ‘biercultuur’, en aan de andere kant studenten die juist naar het ‘liberale’ Nederland komen om te feesten. Hoe zorg je dat de ene groep niet buiten de boot valt en de andere groep zich niet te buiten gaat?

Middelengebruik
Het ministerie van Volksgezondheid voert – tenzij de coronacrisis roet in het eten gooit – later dit jaar een grootschalig onderzoek uit naar middelengebruik van studenten. Omdat die cijfers nog niet beschikbaar zijn, baseerde het Trimbos Instituut zich nu op de bestaande wetenschappelijke literatuur.