Groningse ‘paspoortprofessor’ komt weg met waarschuwing

Het nieuws over de ‘paspoortprofessor’ deed in september veel stof opwaaien, toen tv-programma Nieuwsuur berichtte over de lucratieve paspoorthandel op Malta. De overheid verdient daar miljoenen euro’s door EU-paspoorten te verkopen aan schatrijke Russen, Chinezen en Arabieren. Zij kunnen dan vrij reizen en zakendoen binnen Europa.

Omstreden
In de uitzending was ook aandacht voor de Russisch-Nederlandse hoogleraar constitutioneel recht en burgerschap Dimitry Kochenov. Hij zou de Maltese overheid over haar paspoorthandel hebben geadviseerd.

Die handel is op papier legaal, maar tegelijkertijd zeer omstreden. CDA, SP, D66 en PvdA stelden Kamervragen over Kochenov, waarop het college van bestuur van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) beloofde een extern onderzoek te laten uitvoeren.

Belangenverstrengeling
Dat onderzoek is nu afgerond. Volgens de commissie heeft Kochenov niet geadviseerd over individuele aanvragen van paspoorten. Hij adviseerde uitsluitend over de EU-regelgeving rondom “enkele onderdelen” van het systeem.

Maar dat betekent niet dat hij de RUG over zijn nevenactiviteiten in het ongewisse had moeten laten, vindt de onderzoekscommissie. Er zou bovendien sprake zijn van “een verstrengeling van belangen”, omdat Kochenov zijn functie bij de RUG gebruikte om privé-inkomsten te ontvangen.

De hoogleraar verdiende duizenden euro’s met zijn adviezen. Dat vindt de commissie niet in lijn met wat er in de Gedragscode Integriteit van de RUG staat.

Geld terug
Volgens de Onderwijsinspectie zou terugvordering van die bedragen op zijn plaats zijn. Daar is ook minister Van Engelshoven het mee eens, maar het universiteitsbestuur denkt daar anders over.

“De RUG geeft aan om juridische redenen de in het rapport genoemde bedragen niet terug te vorderen”, schrijft de minister aan de Tweede Kamer. “Ik deel de opvatting van de inspectie dat terugvordering als signaal effectiever is en ik ben van mening dat terugvordering, indien juridisch mogelijk, wenselijk is.”

Waarschuwing
Vooralsnog komt Kochenov met de schrik vrij. Alle betrokkenen hebben in het proces immers steken laten vallen, stelt de onderzoekscommissie. Hoewel Kochenov zijn adviestaken had moeten melden bij de RUG, had zijn leidinggevende – die eveneens op de hoogte was – hem hierop moeten aanspreken. Ook was het faculteitsbestuur “aanvankelijk terughoudend met eventuele verdere stappen”.

De hoogleraar krijgt daarom een officiële waarschuwing, meldt het RUG-bestuur op haar website. Ook worden “interne procedures rond het melden van nevenwerkzaamheden” verbeterd. De RUG was dinsdagmiddag niet bereikbaar voor commentaar.

Schandaal
CDA-Kamerlid Harry van der Molen, een van de indieners van de Kamervragen over Kochenov, vindt het goed dat het onderzoek nu op tafel ligt. “Maar er had wel wat scherper op gereageerd mogen worden dan met alleen een waarschuwing.”

Net als de minister zou Van der Molen graag zien dat Kochenov de ontvangen bedragen terugbetaalt. “Het is aan de RUG om te bepalen wat ze met hun werknemer doen. De minister kan dit niet afdwingen. Maar als je zo’n schandaal, want dat is het wel, in eigen huis hebt, vind ik dat je daar hard tegen op moet treden.”