Hbo kan slechte hogeschool uit vereniging zetten

De Vereniging Hogescholen kan voortaan een hogeschool royeren die de regels van goed bestuur overtreden. Dat staat in de nieuwe branchecode voor het hoger beroepsonderwijs.
De tijd is voorbij dat hogescholen vooral zoveel mogelijk studenten wilden binnenslepen, blijkt uit de nieuwe branchecode. “Nadat de afgelopen decennia vooral op groei van het aantal hoger opgeleiden is ingezet, gaat thans meer aandacht uit naar de versterking van de kwaliteit van onderwijs en onderzoek.”
De hogescholen hadden al jaren een eigen gedragscode, maar die was voor verbetering vatbaar. Volgens een vernietigende evaluatie trokken hbo-instellingen zich weinig van de code aan. Het was vooral een ‘ladestuk’ waar niemand echt op lette. Hij ging ook nauwelijks over onderwijs en had net zo goed over het bestuur van een andere branche kunnen gaan.
Dat was anderhalf jaar geleden. Toen al zei voorzitter Thom de Graaf van de Vereniging Hogescholen (toen de HBO-raad) dat er nieuwe regels moesten komen. Hij pleitte voor naming & shaming van hogescholen die de regels overtraden en vond dat die onderwijsinstellingen in het uiterste geval geroyeerd moesten worden.
Een jaar later was de nieuwe code er eigenlijk al. Die stond ook al op de website van de vereniging. Alleen begon ook de overheid zich met goed bestuur bemoeien. De hogescholen wilden daarom even afwachten of ze nog iets moesten aanpassen, voordat ze de code definitief zouden aanvaarden.
Inderdaad voegden ze nog kleinigheden toe. Er komt een maximum aanstellingsduur van acht jaar voor de externe accountant, zodat die niet te sterk verweven raakt met de hogeschool. Bovendien gaan hogescholen in hun jaarverslag iets schrijven over de financiële toekomst van de onderwijsinstelling; ze mogen niet zomaar in de financiële afgrond kukelen.
Daarnaast moeten alle hogescholen een klokkenluidersregeling hebben. Werknemers moeten zonder gevaar voor hun rechtspositie fraude kunnen melden aan het college van bestuur of de voorzitter van de raad van toezicht. Ook moeten studenten en werknemers ongewenst gedrag ergens kunnen melden. Zulke regelingen moeten op de website van de hogeschool staan.
Vanzelfsprekend moeten bestuurders belangenverstrengeling voorkomen. Bestuurders moeten hun belangen melden aan de raad van toezicht, en ook die van hun echtgenoot, kinderen, pleegkinderen, broers, zussen, zwagers en schoonzussen. Mocht de hogeschool een beslissing nemen waar bestuurders persoonlijk van profiteren, dan moet dat in het jaarverslag worden gemeld. En de hogeschool verstrekt geen persoonlijke leningen aan leden van de raad van toezicht.
Over medezeggenschap zegt de code weinig, want daarover staan in de wet op het hoger onderwijs al veel bepalingen. Ook het salaris van de bestuurder valt niet onder de code: er is immers een wet voor de bezoldiging van bestuurders in de semi-publieke sector, waar ook de hogescholen toe behoren.
Mocht de hogeschool toch van de code afwijken, dan moet dat met goede argumenten worden uitgelegd.