Hoe TEDxUtrechtUniversity het wij-gevoel smeedt

Hand in hand stonden ze op de tribune, de bezoekers van TEDxUtrechtUniversity 2012. Het thema was Social Entrepreneurship, het sleutelwoord 'contact'. Studenten over het event: “Er ontstaat meteen een wij-gevoel.”
Wil je een wereldramp voorkomen, dan moet je een onderneming beginnen die een sociale visie heeft. Dat is de boodschap van de sprekers van de TEDxUtrechtUniversity 2012. In zijn talk zegt hoogleraar Geowetenschappen Klaas van Egmond van de UU: “De mensheid staat voor een splitsing. We kunnen onze materialistische visie behouden, maar dan stort de financiële markt in elkaar en ontstaat een catastrofe. We kunnen ook een nieuwe koers inzetten. Eentje waarin we winst maken én sociale idealen nastreven: sociaal ondernemerschap, of social entrepreneurship.”

Alternatief voor praten
Niet zo’n prater? Lachen werkt ook! Op TEDxUU laat lachyoga-coach Sharon de Meneges de hele zaal opstaan voor een mini-workshop lachyoga. Al gauw klinkt het kerstmangebulder uit de mond van studenten en staan zakenmannen met hun tong uit hun mond en hun oren dubbelgevouwen een leeuw na te doen. “Ontspannend”, zegt een student achteraf, nog nahikkend van de pret. “En er ontstaat gelijk een wij-gevoel.”
Ik kan iets betekenen voor de wereld
Volgens Van Egmond en de elf andere sprekers moet het concept Social Entrepreneurship dus onze aardbol redden. Hoe denken studenten over deze visie en wat zien zij in de verhalen van de sprekers? DUB peilde het dinsdag 17 april tijdens het TEDx event in het Vorstelijk Complex in Zuilen. Geneeskundestudent Jorrit de Vries: “De sprekers geven mij wat ik in mijn colleges zo mis: het gevoel dat ik een individu ben, dat iets kan betekenen voor de wereld.”
“Social entrepreneurship is een brug tussen idealisme aan de ene kant en economisch succes aan de andere kant”, zegt Ruben van Rooy, student Interaction Design aan de HKU in de koffiepauze. “Het begrip spreekt me aan, omdat het concreet is. Met arme-kinderen-in-Afrika-helpen kom je niet tot oplossingen. Daarvoor is onze maatschappij te veel gericht op geld verdienen. Maar met social entrepreneurship help je anderen terwijl je zelf ook succesvol bent. Dat is prettig: je bent eigenlijk idealistisch op een realistische manier.”
Ben als Obama
Samenwerken en jezelf verantwoordelijk voelen voor maatschappelijke problemen; dat zijn belangrijke ingrediënten van social entrepreneurship. “Voor ons, studenten, is dit een uitdaging; we zijn niet gewend ons met andere domeinen dan ons eigen vakgebied te bemoeien”, zegt Jorrit de Vries. "We zoeken in onze studie alleen naar oplossingen binnen ons eigen kringetje.”
Zijn er politieke problemen, dan schuift de geneeskundestudent daar de rekening van door naar de politici. Logisch, volgens Jorrit, maar je voelt je daardoor minder onderdeel van de maatschappij. Voel je je verantwoordelijk, dan onderneem je actie. Jorrit vergelijkt: “Een student die andere sectoren buitensluit, is als Bush: ‘it’s their problem’. Een student die naar collectieve oplossingen kijkt, is als Obama: ‘it’s our problem and we can solve it’.”
Een concreet voorbeeld van iemand die samenwerkt met andere sectoren is Teun Endendijk, student interaction design aan de HKU. Zijn studie richt zich onder meer op het ontwerpen van ‘slimme dingen’ zoals games, maar ook op de interactie tussen mensen via deze dingen. “In dat kader ontwerp ik nu een game waarin ik politici met elkaar laat communiceren. Mijn kennis op gamegebied gebruik ik dus ook om politieke oplossingen te ontwikkelen.”
Interactie is dus goed, maar kan ook tot conflicten of meningsverschillen leiden. Zo ontaardt een gesprek tussen twee studenten uit verschillende studierichtingen in een discussie tijdens de lunch. Margo Koster, student Culturele Antropologie, weet veel over fair trade kledingmerken en raadt aan welke je het beste kunt kopen. Maar welke merken moet je juist niet kopen, vraagt haar vriendin Esther Baardemans, student Bestuurs- en Organisatiewetenschap. “Dat zeg ik liever niet, daarmee creëer je vooroordelen. Ik wil me op de positieve kant focussen”, reageert Margo. Een dergelijke houding vindt Esther wat te onrealistisch. “Zo los je geen problemen op. Je moet ook de negatieve kanten noemen.”

Gouden tips voor succes
Spreker Daisy Da Vega en oprichter van World Ambassador: “Afgestudeerd, en op zoek naar een baan? Doe eerst levenservaring op. Aan alleen een diploma heb je niets. Ga op zoek naar je dromen, ga op reis, ontdek waar je passie ligt. Maak gebruik van yes-momenten, want dat gevoel zegt iets over jouw drives. Weet wie je bent, dan volgt de rest vanzelf.”
Handel vanuit je ambitie
Als ondernemer moet je niet alleen aandacht hebben voor de ander, maar ook voor jezelf, zegt spreker Daisy de Vega, oprichter van World Ambassador. Succes bereik je volgens haar pas als je handelt vanuit je eigen ambities en niet vanuit het keurslijf. Parisa Kamali, student Geneeskunde, omarmt deze gedachte: “Ik denk dat je pas een goede dokter bent, als je jezelf blijft afvragen wat jouw plek is in de samenleving en wat jij de patiënt wil bieden. Die persoonlijke reflectie zou een onderdeel van de opleiding moeten zijn.”
Jorrit de Vries vult Parisa aan met een ervaring tijdens zijn eerste college bij Geneeskunde. “We zaten in de zaal en luisterden een kwartier naar het welkomstwoord van de docent die kort het studieprogramma toelichtte. Al gauw verscheen de eerste dia met daarop de anatomie van de buik. De docent ging niet eerst in op onze motivaties om arts te worden, we waren een nummertje.” Dat heeft zijn weerslag op hoe je werkt na je studie, zegt Jorrit. ‘We worden opgeleid tot artsen zonder hart.” De studenten waarderen het daarom dat TEDxUtrechtUniversity mensen inspireert zichzelf een spiegel voor te houden. “Als elke student dat zou doen, zou de gezondheidszorg veel warmer worden.”
Sociaal ondernemen voor studenten
Hoe breng je social entrepreneurship in de praktijk als student? Stap naar een studievereniging of vrijwilligersorganisatie in de buurt, raadt Ewout Urbach, student Planologie aan. “Sinds ik actief ben bij vrijwilligersorganisatie Sife, mag ik veel ideeën in de praktijk brengen. Zo heb ik een eigen project kunnen realiseren: Fietsforce. Dat is een mobiele fietsreparatieservice in Amsterdam. De monteurs zijn jongeren met een dak- of thuisloze achtergrond. Zij krijgen nieuwe ervaringskansen door het werk.”
     "Ideeën ontstaan in conversaties, niet terwijl je in je eentje tv ligt te kijken" – Ewout Urbach
Ewout heeft er het volste vertrouwen in dat de studenten van nu het rampscenario van Van Egmond gaan voorkomen. “Zo veel jonge mensen in mijn omgeving zetten zich in voor anderen. Ik kwam laatst thuis na een prachtige presentatie van SIFE-vrijwilligers en zei tegen mijn ouders: het komt helemaal goed met de wereld!”

Spreker van de dag

Wie? 

Vraag een willekeurige student op TEDxUtrechtUniversity naar de beste talk, en het meest gegeven antwoord luidt: Patch Adams. 

Beroep: 

Politiek activist, arts, diplomaat en clown (in wisselende volgorde)

Waarom spreker van de dag?

“Welke arts draagt er nou een clownspak en verovert daarin de wereld? Briljant!”

“Patiënten sterven in zijn armen en hij wordt niet pessimistisch.”

“Die man beantwoordt al zijn post met de hand, terwijl hij zo druk is.”

“Hij is wereldberoemd, maar hij blijft zich als een nuchtere idioot gedragen.”

Wat raadt Patch Adams de DUB-lezers aan? 

“In je studententijd kan je ook al bezig zijn met sociaal ondernemen. Samen delen doe je bijvoorbeeld in de kroeg. Drinkt iemand je biertje op, roep dan niet: ‘Hé, die is van mij!’, maar proost met hem.” 

Femke Halsema: "Is het niet moeilijk optimistisch te zijn?"

Patch Adams: ‘Ik vind nooit iets moeilijk, ik bén optimistisch."

TEDxUtrechtUniversity
TED is een nonprofit organisatie gebaseerd op de missie ideas worth spreading. TEDx events zijn onafhankelijk georganiseerde lokale versies van TED. Daarin staat dezelfde missie centraal. TEDxUtrechtUniversity is georganiseerd door een groep studenten van de Universiteit Utrecht, met het idee studenten uit alle studierichtingen aan te spreken.